Żona i ja prowadzimy dwie odrębne działalności gospodarcze. Zakupiliśmy samochód, który zamierzamy wykorzystywać wspólnie w prowadzonych działalnościach. Jak rozliczyć środek trwały wykorzystywany przez małżonków? Czy możliwe jest, abyśmy używali samochodu w swoich działalnościach i go amortyzowali?
Wacław, Tarnowo Podgórne
Mogą Państwo, zarówno żona, jak i Pan, dokonywać odpisów amortyzacyjnych od połowy wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Obejmuje ona przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Wspólność majątkowa obejmuje również składniki majątku przedsiębiorstw prowadzonych przez małżonków. Przy czym wśród składników majątku odrębnego małżonków nie są wymienione przedmioty służące do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Natomiast zgodnie z ustawą o PIT amortyzacji podlegają co do zasady:
-
budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
-
maszyny, urządzenia i środki transportu, a także
-
inne przedmioty.
Trzeba zaznaczyć, iż amortyzowane składniki majątku muszą stanowić własność lub współwłasność podatnika. Mogą być nabyte lub wytworzone we własnym zakresie. Konieczne jest jednak, aby były one kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia ich do używania. Przewidywany okres używania nie może być krótszy niż rok. Ponadto wskazać należy, że przedmioty te muszą być wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą lub też oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Aby dokonywać odpisów amortyzacyjnych, należy ustalić wartość początkową środka trwałego. Zasady ustalania wartości początkowej środków trwałych będących przedmiotem współwłasności zawiera art. 22g ust. 11 ustawy o PIT. W myśl tego przepisu, w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że wykorzystują oni składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.
Jeżeli zatem dany składnik majątku wspólnego wykorzystywany jest gospodarczo przez oboje małżonków równocześnie, to każdy z nich dokonuje odpisów amortyzacyjnych od połowy wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Taki właśnie podział jest zgodny z art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe.
Również organy podatkowe potwierdzają, iż w takiej sytuacji środek trwały wykorzystywany przez małżonków nie może być amortyzowany w pełnej wysokości. Stanowisko takie potwierdzają organy podatkowe, czego przykładem jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 czerwca 2011 r., sygn. ITPB1/415-284/11/RR, gdzie możemy przeczytać:
(…) odpisy amortyzacyjne dokonywane przez jednego z małżonków (pomiędzy którymi istnieje ustrój wspólności majątkowej) mają bezpośredni wpływ na wysokość dochodu osiągniętego z tytułu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, który to dochód jest dochodem wspólnym małżonków. Nie jest więc uzasadnione powtórne zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów tego samego wydatku, poniesionego ze wspólnego majątku małżonków, tym razem w działalności drugiego małżonka (z której dochód również będzie dochodem wspólnym), nie jest zatem możliwa dwukrotna (200%) amortyzacja tej samej wartości niematerialnej i prawnej lub tego samego środka trwałego. (…)
Przykład 1.
Samochód należy do małżeńskiego majątku wspólnego. Mąż i żona prowadzą odrębne działalności gospodarcze, gdzie wykorzystują ten samochód. Wartość samochodu, według ceny zakupu, wynosi 80 000 zł. Dlatego też małżonkowie po wprowadzeniu do ewidencji środków trwałych mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych od podstawy wynoszącej 40 000 zł (80 000 zł x 50%).
