Odsetki ustawowe, umowne, maksymalne - jaka jest ich wysokość?

Nieterminowa płatność może wiązać się dla kontrahenta z dodatkowymi kosztami w postaci odsetek. Wierzyciel ma prawo żądać ich zapłaty w każdym przypadku, warto więc dowiedzieć się, ile wynoszą odsetki ustawowe, jaka powinna być stawka odsetek umownych oraz co je ogranicza - czyli odsetki maksymalne.

Odsetki ustawowe

Odsetki ustawowe to odsetki od zobowiązań przysługujące  z mocy prawa każdemu wierzycielowi, o ile ich wysokość nie została ustalona w inny sposób. Odsetki ustawowe to swego rodzaju odszkodowanie za opóźnienie w spłacie należności. Warto jednak podkreślić, że ich naliczenie to prawo, a nie obowiązek zatem jeżeli sprzedawca nie chce ich naliczać, to nie musi tego robić. Odsetki ustawowe ustalane są w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów. Ich aktualna stawka wynosi 8% w skali roku.

Odsetki umowne

Odsetki umowne to odsetki od nieterminowych płatności ustalone indywidualnie przez przedsiębiorców lub osoby prywatne jeśli zależy im, aby miały inną wysokość niż odsetki ustawowe. Strony nie mają tu jednak pełnej swobody, ponieważ wysokość odsetek umownych nie może przekraczać wysokości odsetek maksymalnych. W przypadku gdy przekraczają one odsetki maksymalne - przyjmuje się, że wierzycielowi przysługują jedynie odsetki maksymalne.

Odsetki maksymalne

Odsetki maksymalne wynoszą czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP. Są one obligatoryjne co oznacza, że strony nie mogą zawrzeć w umowie zapisu, który wykluczałby lub ograniczał ich zastosowanie. Oznacza to, że nie można świadomie zrezygnować z zastosowania odsetek maksymalnych i ustalić wyższe odsetki. Od 5 marca 2015 wysokość stopy lombardowej NBP wynosi 2,50 %. W związku z tym odsetki maksymalne, to: 4 x 2,50 % = 10 %.

Podsumowując, aktualne stawki odsetek w skali roku za nieterminowe regulowanie zobowiązań, wyglądają następująco:

• odsetki ustawowe - 8%,
• odsetki umowne - nie wyższe niż odsetki maksymalne,
• odsetki maksymalne - 10% (4 x stopa lombardowa NBP).

Nowe zasady obliczania odsetek od 2016 roku

Za sprawą ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830) z początkiem 2016 roku zostaną wprowadzone nowe zasady odliczania odsetek ustawowych i maksymalnych.

• odsetki ustawowe mają wynosić sumę stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych

Stopa referencyjna wynosi aktualnie 1,50%, co oznacza, że obliczone w ten sposób odsetki wynosiłyby 5%.

• odsetki maksymalne nie będą przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych - zatem na dziś wynosiłyby 10%.
• odsetki za opóźnienie w płatności mają wynosić sumę stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych

Oznacza to, że przy aktualnej stawce stopy referencyjnej, tj. 1,50% wierzyciel będzie mógł żądać odsetki za opóźnienie w wysokości 7% w skali roku.

• maksymalne odsetki za opóźnienie będą wynosić dwukrotność wysokości odsetek za opóźnienie, czyli 14%.

Zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., przy czym:

• w przypadku transakcji handlowych zawartych wcześniej stosuje się przepisy dotychczasowe;
• wszystkie odsetki za okres do 31 grudnia 2015 r. liczone będą zgodnie ze starymi zasadami.

Zobacz też:

Skierowanie na badania lekarskie pracownika Płaca netto zus zfa