Spółki stanową jeden z rodzajów formy organizacyjno-prawnej, pod postacią których funkcjonują przedsiębiorstwa. Podstawę prawną do ich tworzenia i funkcjonowania stanowi Kodeks cywilny z 24 kwietnia 1964 roku oraz Kodeks spółek handlowych z 15 września 2000 r. Z punktu widzenia podstawy ekonomicznej utworzenia spółki, podzielić je można na spółki: osobowe (spółki cywilne, spółki jawne, spółki komandytowe, spółki partnerskie) oraz kapitałowe (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne). Przeczytaj jakie są rodzaje spółek.
Jakie są rodzaje spółek?
Polskie prawo określa następujące rodzaje spółek:
- spółka cywilna,
- spółka jawna,
- spółka partnerska,
- spółka komandytowa,
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółka akcyjna.
Rodzaje spółek - omówienie
Spółka cywilna
Omawiając rodzaje spółek należy zacząć od spółki cywilnej. Jest to prosta forma organizacji działalności gospodarczej, ponieważ nie ma osobowości prawnej. Polega na wspólnym prowadzeniu przedsiębiorstwa przez osoby fizyczne oraz istniejące już podmioty gospodarcze. Istotny jest również fakt, iż każdy wspólnik może wnieść ze sobą własny kapitał, własną pracę na rzecz firmy i swoje unikalne umiejętności, przy czym domniemywa się, że wkłady własne są podobnej wartości, a za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie także własnym, prywatnym majątkiem. Założyć spółkę cywilną można poprzez zawarcie umowy miedzy wspólnikami, której treść regulują artykuły od 860 do 875 Kodeksu cywilnego. Niezbędna jest także rejestracja działalności gospodarczej w urzędzie miasta lub gminy. Musi tego dokonać każdy wspólnik z osobna. Możliwy jest także wybór dowolnej formy opodatkowania.
Spółka jawna
Spółka jawna jest bardzo podobna do spółki cywilnej. Ta forma również nie posiada formy prawnej i tworzona jest - z reguły - przez niewielką liczbę wspólników, darzących się wzajemnym zaufaniem i wnoszących własny kapitał. Natomiast tym, co różni te dwie spółki jest fakt, iż regulują je przepisy różnych ustaw - Kodeksu spółek handlowych i Kodeksu cywilnego (w przypadku spółki cywilnej). Wymaga także ujawnienia w nazwie firmy chociaż jednego nazwiska współwłaściciela spółki. Ponadto, umowa spółki jawnej musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem jej nieważności. Następnie konieczna jest jej rejestracja w Krajowym Rejestrze Sadowym.
Spółka partnerska
To specyficzna forma służąca wyłącznie do wykonywania wolnych zawodów. Założyć ją mogą tylko osoby fizyczne, nieposiadające działalności gospodarczej. Podobnie, jak w przypadku spółki jawnej, sposób jej funkcjonowania reguluje Kodeks spółek handlowych, nazwa spółki partnerskiej musi zawierać przynajmniej jedno nazwisko wspólnika z dopiskiem „i partner”, lub „i partnerzy”, obowiązuje ją ten sam proces rejestracyjny oraz nie posiada ona osobowości prawnej. Jednak w przeciwieństwie do poprzednich spółek, jej współwłaściciele odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem tylko za zobowiązania spółki nie związane z wykonywaniem wolnego zawodu. Chodzi tu w szczególności o kredyty i pożyczki zaciągane przez spółkę. Ma to na celu rozgraniczenie odpowiedzialności prawnej i majątkowej całej spółki wobec indywidualnych zobowiązań wspólników. Dana została także możliwość powołania zarządu spółki, choć ten przywilej dotyczył tylko spółek kapitałowych.
Spółka komandytowa
To korzystna forma współdziałania jednostek o zróżnicowanym kapitale, umożliwiająca wspólnikom dogodne ukształtowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki oraz za prowadzenie jej spraw. Sposób jej funkcjonowania reguluje ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Największą jej zaletą jest ograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania finansowe spółki. Odpowiadają oni wyłącznie do kwoty ustalonej w umowie zawartej pomiędzy nimi. Jej największa wadą jest natomiast konieczność prowadzenia kosztownej, pełnej księgowości.
Tak samo jak w przypadku wyżej wymienionych spółek, jej rejestracja w Krajowym Rejestrze Sadowym możliwa jest jedynie po uprzednim pisemnym sporządzeniu umowy pomiędzy wspólnikami, a nazwa firmy komandytowej powinna zawierać imię i nazwisko jednego z komplementariuszy z dopiskiem „spółka komandytowa”. Jeżeli chodzi natomiast o reprezentowanie spraw spółki komendytowej to możliwe jest to jedynie w formie pełnomocnictwa zawartego w umowie pomiędzy wspólnikami.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Sp. z o.o. jest popularną spółką kapitałową, którą może utworzyć jeden lub więcej podmiotów. Tak, jak i w przypadku poprzednio wymienionych form gospodarczych, reguluje ją ten sam Kodeks spółek handlowych. Na tym kończy się jednak jej podobieństwo do wyżej opisanych spółek. Przede wszystkim, za zobowiązania finansowe spółki nie odpowiadają jej współwłaściciele, a wierzyciel ma prawo dokonać egzekucji jedynie z majątku spółki i to tylko do wysokości kapitału zakładowego określonego umową. Różni się także forma umowy między wspólnikami - musi być ona sporządzona w formie aktu notarialnego. To z kolei oznacza znacznie wyższe koszty tworzenia spółki z o.o. Ponadto, by można ją było zgłosić do Krajowego Rejestru Sądowego, konieczne jest zgromadzenie kapitału zakładowego w wysokości nie mniejszej niż 5 000 złotych. Najistotniejszy pozostaje jednak fakt, iż spółka ta jest osobą prawną, a to w konsekwencji wiąże się z koniecznością prowadzenia kosztownej, pełnej księgowości. Również kwestia reprezentacji firmy znacząco różni się od struktury spółek osobowych. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to zarząd powołuje i odwołuje swojego prezesa, któremu powierzona jest funkcja prowadzenia firmy.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna to najbardziej złożona forma spółki handlowej. Pod względem strukturalnym przypomina spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednak wymaga zaangażowania znacznie większego kapitału, gdyż powinien on wynosić co najmniej 100 000 złotych. Tak, jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, status spółki akcyjnej musi być sporządzony w formie aktu notarialnego, pod groźbą nieważności, jest ona osobą prawną, wymaga prowadzenia pełnej księgowości, a prawo do reprezentowania i prowadzenia praw spółki posiada tylko i wyłącznie jej zarząd, którego członków powołuje rada nadzorcza. Największą różnicą pomiędzy spółką akcyjną a pozostałymi spółkami handlowymi jest natomiast sposób pozyskiwania kapitału. Spółka akcyjna, jako jedyna z wszystkich form gospodarczych, może pozyskiwać go na giełdzie papierów wartościowych oraz poprzez obligacje.
Do zalet spółki akcyjnej zalicza się fakt, iż współakcjonariusze nie odpowiadają własnym majątkiem za jej zobowiązania. Jednakże ze względu na znaczny stopień skomplikowania prawno-podatkowego i konieczność stałego korzystania z usług radców prawnych, prawników i wyspecjalizowanych księgowych, ta forma organizacyjna przedsiębiorstwa przeznaczona jest głównie dla dużych firm i wielkich korporacji.
Omówione zostały rodzaje spółek, które można założyć w Polsce. Warto jednak zaglądać do aktualnych danych, aby zawsze być na bieżąco wiedzieć, jak różne rodzaje spółek można założyć i co obowiązuje założycieli.
Zobacz też:
