Tylko zbędny wydatek nie może być kosztem

Definicja kosztu podatkowego

Zarówno przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jak i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych regulują, które z poniesionych wydatków mogą stanowić koszt uzyskania przychodów. I tak zgodnie art. 15 ust.1 updop oraz art. 22 ust. 1 updof kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych odpowiednio w art. 16 ust. 1 updop oraz art. 23 updof.

Trzy niezbędne warunki

Jak wynika z powyższych ustawowych definicji wydatek, aby mógł zostać zakwalifikowany jako koszt podatkowy musi:

• przyczyniać się do osiągania przychodu,
• służyć zabezpieczeniu lub zachowaniu przychodu,
• nie może zostać wymieniony w katalogu kosztów niestanowiących kosztu uzyskania przychodów.

Dodatkowym i równie istotnym warunkiem jest odpowiednie udokumentowanie poniesionych wydatków.

Organy skarbowe uważają, że aby zakwalifikować, poniesiony przez firmę wydatek, do kosztów uzyskania przychodów musi pozostawać on w bezpośrednim związku z osiąganymi przychodami.

Wyrok NSA z zbędny wydatek

Takie stanowisko zostało przyjęte przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w jednej z interpretacji, która dotyczyła ujęcia odszkodowania za przekroczenie dopuszczalnych limitów godzin użytkowania maszyn na podstawie umowy leasingu. Spółka była przekonana, że kwotę zapłaconego odszkodowania może ująć w kosztach podatkowych w związku z czym wydana interpretacja została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ten stwierdził, że stanowisko organu jest nieprawidłowe i narusza przepis art. 15 ust. 1 udop:

“(...)Istotą sporu jest, czy wypłata odszkodowania za ponadnormatywne korzystanie z leasingowanych maszyn budowlanych będzie stanowiła koszt uzyskania przychodów Skarżącej Spółki.

Koszt uzyskania przychodu jest elementem konstrukcyjnym podatku dochodowego. Dlatego też uznanie za koszt uzyskania przychodu poniesionego wydatku należy rozumieć jako prawo podatnika. (...) Przepis art. 15 ust. 1 u.p.d.p. stanowi ogólną regułę kosztów uzyskania przychodów. (...) Bez wątpienia to podatnik jest odpowiedzialny za wykazanie, że wydatek został poniesiony w celu uzyskania przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu. Przy badaniu słuszności kwalifikacji wydatku do kosztów uzyskania przychodu należy dokonać oceny poniesienia wydatku pod kątem zarówno celu jak i racjonalności, biorąc pod uwagę kryteria obiektywne, tzn. ocenić czy przy prowadzeniu określonej działalności istniała obiektywna potrzeba poniesienia określonego wydatku w ramach racjonalnego działania podjętego w celu uzyskania przychodu bądź zachowania czy zabezpieczenia źródła przychodu.

Analizując przepis art. 15 ust. 1 u.p.d.p. w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego często dochodzi się do wniosku, że związek przyczynowy nie jest jednoznaczny czy nawet niekiedy trudno doszukać się bezpośredniego związku wydatku z konkretnym przychodem, pomimo, że nie ma się wątpliwości, że dany wydatek jest związany z działalnością podatnika i racjonalnie uzasadniony.

Taką też sytuację mamy w przypadku wydatku ponoszonego przez Skarżącą Spółkę na odszkodowania za ponadnormatywne korzystanie z maszyn budowlanych na rzecz Dostawcy tych maszyn. Trudno uznać, że wydatek ten jest ponoszony w celu uzyskania przychodu. Poniesienie bowiem tegoż wydatku nie ma wpływu na wielkość przychodu osiągniętego przez Spółkę. Niemniej wziąć należy pod uwagę, co podnosi strona skarżąca, że wypłaty odszkodowań będących konsekwencją ponadnormatywnego używania maszyn budowlanych, pozostają w związku z prowadzoną działalnością i są uzasadnione z uwagi na fakt, że brak poniesienia tychże wydatków prowadziłby w konsekwencji do konieczności zapłaty wyższych opłat leasingowych.

Ponoszony wydatek na wypłatę odszkodowania jest związany z prowadzoną działalnością Spółki, a wypłata odszkodowania w przypadku ponadnormatywnego czasu używania maszyn wynika wprost z przepisów umowy pomiędzy Spółką, a Dostawcą. Dlatego w ocenie Sądu wydatek ten należy kwalifikować jako wydatek ponoszony w celu zabezpieczenia źródła przychodu.

Nadto prawidłowość wskazanej wykładni przepisu art. 15 ust. 1 u.p.d.p. potwierdza powiązanie jego treści z art. 16 ust. 1 u.p.d.p., który stanowi katalog wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów określonych wydatków.(...)”.

Od powyższego wyroku Izba Skarbowa złożyła skargę kasacyjną, która została oddalona przez Naczelny Sąd Administracyjny:

“(...) Dokonując wykładni cytowanego przepisu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., należy dojść do wniosku, że dany przyszły wydatek, tj. ponoszony przez spółkę na odszkodowania za ponadnormatywne korzystanie z maszyn budowlanych na rzecz Dostawcy tych maszyn, będzie związany z działalnością podatnika i będzie racjonalnie uzasadniony. Trudno byłoby uznać, że wydatek ten nie będzie ponoszony w celu uzyskania przychodu. Poniesienie bowiem tegoż wydatku pośrednio będzie miało wpływ na wielkość przychodu osiągniętego przez spółkę. Wypłaty odszkodowań będących konsekwencją ponadnormatywnego używania maszyn budowlanych, pozostają w związku z prowadzoną działalnością. Nie sposób nie przyznać słuszności poglądowi, że chociaż wydatki tego rodzaju nie prowadzą bezpośrednio do generowania przychodów, to bez ich poniesienia nie byłoby możliwe prowadzenie przez spółkę podstawowej działalności budowlanej. Do prowadzenia tej działalności potrzebne są bowiem maszyny budowlane, których pozyskanie wymaga zawarcia umowy leasingu na przedstawionych w stanie faktycznym warunkach. Jednocześnie wydatki te są uzasadnione z uwagi na fakt, że brak poniesienia tychże wydatków prowadziłby w konsekwencji do konieczności zapłaty wyższych opłat leasingowych. Dlatego w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, wydatku tego nie należy kwalifikować jako wydatku ponoszonego w celu zabezpieczenia źródła przychodów, lecz w celu osiągnięcia źródła przychodów.(...)”.