Rola rachunku, poza sferą podatkową, cywilnoprawną została wyeksponowana przez ustawodawcę również w sferze procesowej.
W myśl art. 485 par. 1 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC) sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu:
- dokumentem urzędowym,
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
- zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.
Postępowanie nakazowe jest jednym z postępowań odrębnych, których tok ma charakter przyspieszony i uproszczony. Istota tego postępowania polega na tym, iż sąd na podstawie pozwu i dołączonych do niego dokumentów wydaje bez rozprawy nakaz zapłaty polecający pozwanemu spełnienie świadczenia. Oczywiście postępowanie to ma charakter fakultatywny, uzależnione jest ściśle od warunków dopuszczalności przewidzianych w kodeksie.
Cywilno-procesowa funkcja rachunku
Jednym z takich warunków jest zaakceptowany przez dłużnika rachunek dołączony do pozwu. Przez rachunek w znaczeniu użytym w art. 485 par. 1 pkt 2 KPC należy rozumieć każdy powszechnie stosowany dokument rozliczeniowy, w którym wystawca potwierdza wykonanie umowy i umożliwia dłużnikowi podjęcie czynności mających na celu sprawdzenie, czy żądanie jest uzasadnione co do zasady i co do wysokości. Sąd wydając nakaz zapłaty orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty (art. 491 KPC). Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności.
