Nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 10 lipca 2008 r. wprowadza instytucję zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Zawieszenie wykonywania działalności oraz jej ponowne wznowienie następuje na pisemny wniosek przedsiębiorcy złożony właściwemu organowi ewidencyjnemu, a w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego - właściwemu sądowi rejestrowemu. Wpis do ewidencji informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w odpowiednim wniosku.

Wniosek o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powinien zawierać

  • oznaczenie firmy przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL;
  • numer identyfikacji podatkowej;
  • oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu;
  • adres do doręczeń przedsiębiorcy;
  • adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza;
  • oświadczenie przedsiębiorcy o niezatrudnianiu pracowników;
  • w przypadku spółki cywilnej informacje dotyczące umowy spółki, jeżeli taka została zawarta.

Okres zawieszenia wykonywania działalności rozpoczyna się od dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej. Okres ten nie może być dłuższy niż 24 miesiące(w przeciwnym wypadku następuje wykreślenie przedsiębiorcy z ewidencji lub rejestru).

Organ ewidencyjny, który otrzymał od przedsiębiorcy wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej albo wniosek o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, ma w ciągu siedmiu dni obowiązek przekazania tej informacji właściwemu dla podatnika organowi podatkowemu, urządowi statystycznemu oraz oddziałowi ZUS.

W przypadku przedsiębiorców wpisanych do KRS będą oni samodzielnie informować odpowiednie organy.

Przedsiębiorcy opodatkowani VAT, korzystający z instytucji zawieszenia działalności gospodarczej, nie będą mieli obowiązku składania deklaracji za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy.

Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy, nie będzie przysługiwało jednak przedsiębiorcom, którzy:

  • zarejestrowali się jako podatnicy VAT UE;
  • dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
  • dokonują importu;
  • nabywają towary, w zakresie których są podatnikiem.

Przedsiębiorca, który w trakcie okresu rozliczeniowego złoży wniosek o zawieszenie działalności gospodarczej, zobowiązany będzie do złożenia deklaracji podatkowej za ten okres. Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych dotyczy wyłącznie pełnego okresu rozliczeniowego.

Przedsiębiorca, który w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej wykona dozwolone czynności skutkujące powstaniem obowiązku obliczenia VAT, z tego tytułu będzie zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej za ten okres. Ze zwolnienia z obowiązku składania deklaracji podatkowych nie będzie również korzystał przedsiębiorca, który w trakcie okresu zawieszenia działalności gospodarczej będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego.

Okres zawieszenia wykonywania działalności nie powinien w żaden sposób wpłynąć na status podatnika jako podatnika czynnego VAT. Nowelizacja ustawy poprzez zmianę ustawy o VAT nie wprowadza nowego typu podatnika. Należy jednak pamiętać, że zasadniczo w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Katalog czynności dozwolonych przewiduje, że przedsiębiorca ma prawo m.in. do wykonywania wszelkich czynności niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.

Z zapisu tego należy wywieźć, iż przedsiębiorca ma prawo w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej do realizacji pewnych rodzajów kosztów uzyskania przychodu. Korzysta on pod pewnymi warunkami z prawa do odliczenia podatku naliczonego, w przypadku gdy wydatki na nabycie towarów i usług na podstawie ustaw o podatku dochodowym mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Ponieważ przedsiębiorca ma prawo do dokonywania pewnego rodzaju kosztów w tym okresie, należy uznać, iż powinien w tym zakresie korzystać również z prawa do odliczenia podatku zapłaconego ponosząc dany koszt.

Należy pamiętać, że ustawa o VAT w sposób szczególny reguluje moment realizacji prawa przedsiębiorcy do odliczenia VAT naliczonego, prawo to co do zasady powstaje w rozliczeniu za okres, w którym przedsiębiorca otrzymał fakturę lub w miesiącu następnym. Przedsiębiorca, który chciałby skorzystać z prawa do odliczenia VAT naliczonego, powinien w okresie zawieszenia, aby prawo to zrealizować, dobrowolnie zrezygnować ze zwolnienia od składania deklaracji VAT i za ten okres złożyć deklarację VAT na zasadach ogólnych.

W przypadku otrzymania korekty faktury, z której wynika zmniejszenie bądź zwiększenie rozliczenia podatku naliczonego, przedsiębiorca jest zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego oraz złożenia za ten okres deklaracji VAT na zasadach ogólnych. Także w przypadku otrzymania faktury VAT w okresie zawieszenia, przy czym zakup dotyczył okresu sprzed zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, przedsiębiorca będzie miał prawo skorzystania z opcji odliczenia podatku naliczonego, będzie jednak musiał złożyć za ten okres deklarację podatkową. W przypadku okresu zwieszenia wykonywania działalności gospodarczej, a zatem braku wykazywania sprzedaży towarów lub usług, przedsiębiorca nie będzie mógł wnioskować o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym na rachunek bankowy.

Zapłacony VAT w okresie zawieszenia będzie mógł być wykorzystany dopiero w momencie ponownego aktywowania działalności gospodarczej. Takie podejście wiązać się będzie zapewne z wieloma problemami praktycznymi przedsiębiorców.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca może podejmować pewne czynności, takie jak wykonywanie wszelkich czynności niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przyjmowanie należności lub regulowanie zobowiązań, powstałych przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, czy też zbywanie własnych środków trwałych i wyposażenia. W przypadku gdy czynności dozwolone wywołają skutek zapłaty podatku należnego, przedsiębiorca będzie zobowiązany do zapłacenia VAT w terminie składania deklaracji podatkowej oraz oczywiście do złożenia deklaracji VAT za ten okres.

Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej podobnie jak jej zawieszenie następuje na pisemny wniosek przedsiębiorcy złożony właściwemu organowi ewidencyjnemu, a w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego - właściwemu sądowi rejestrowemu.

Wniosek o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej powinien zawierać identyczne dane jak wniosek o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, oczywiście oprócz oświadczenia o niezatrudnianiu pracowników.

Wpis do ewidencji informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej polega na wykreśleniu z systemu informatycznego informacji dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Wpis dokonywany jest z chwilą zamieszczenia danych w ewidencji.