Uregulowanie zobowiązań między kontrahentami może odbyć się przez rozliczenie gotówkowe i bezgotówkowe. Do rozliczenia bezgotówkowego zalicza się przelew oraz kompensatę zobowiązań. Kiedy kontrahenci decydują się na kompensatę zobowiązań? Czy zawsze jest możliwa? Warunki przeprowadzenia kompensaty zobowiązań Jeżeli kontrahenci zdecydują się na rozliczenie przez kompensatę zobowiązań, muszą mieć wobec siebie nawzajem zobowiązanie i należność, czyli być jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Wynika to z faktu, że kompensata zobowiązań jest równoległym umarzaniem wierzytelności. Co ważne, ten rodzaj uregulowania zobowiązań nie jest metodą płatności ujętą na fakturze. Istnieją dwa rodzaje kompensaty zobowiązań: kompensaty ustawowe - regulowane przez Kodeks cywilny (art. 498 Kc) oraz kompensaty umowne - których podstawą jest zapis w umowie między kontrahentami, warunki jej są ustalane swobodnie. Kompensaty ustawowe Kompensaty ustawowe są możliwe, o ile obie strony wprowadzą odpowiednie oświadczenie. Oświadczenie te może mieć formę dobrowolną: pisemną lub ustną a jedynym wymogiem potwierdzającym zawarcie jej jest dotarcie do każdej ze stron.
| Art. 498 Kodeksu cywilnego§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. |
Według art. 498 Kc potrącenie umowne jest możliwe w przypadku
- wierzytelności wymagalnych, czyli w przypadku, gdy upłynął okres do spłaty długu zawarty w umowie.
- wierzytelności przeterminowanych - w przypadku, gdy możliwe było potrącenie wierzytelności przed terminem przedawnienia
- wierzytelności zajętych - tylko w przypadku gdy dłużnik stał się wierzycielem swojego wierzyciela przed zajęciem. Potrącenie dotyczy jedynie wierzytelności pieniężnych lub rzeczy o równorzędnej wartości.
Nie ma możliwości przeprowadzenia kompensaty umownej w następujących przypadkach:
- wierzytelności niewymagalnych,
- wierzytelności przeterminowanych (w przypadkach innych niż wspomniane powyżej)
- wierzytelności zajętych (w przypadkach innych niż wspomniane powyżej),
- wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania,
- wierzytelności wynikających z czynów niedozwolonych,
- wierzytelności wyłączonych z potrącenia na podstawie odrębnych przepisów.
