W praktyce gospodarczej nawet najbardziej sumiennym podatnikom zdarza się nie zapłacić zobowiązań podatkowych w terminie. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być bardzo wiele i często nie zależą one nawet od samych przedsiębiorców. Jedni po prostu zapominają, drudzy przeznaczają wolne środki pieniężne w pierwszej kolejności na inne cele, stawiając zobowiązania wobec urzędu skarbowego na drugim miejscu. Są również sumienni i terminowi przedsiębiorcy, którzy starają się regulować swoje zobowiązania na czas. W takim wypadku opóźnienia nie wynikają najczęściej ze złej woli podatnika, ale są spowodowane brakiem dostatecznej ilości pieniędzy w wyniku np. braku terminowej zapłaty od kontrahentów za wykonane usługi, czy też dostarczone towary. Niestety, bez względu na przyczynę, podatnicy za nieregulowanie swoich zobowiązań podatkowych w terminie muszą ponieść określone w przepisach konsekwencje, czyli uregulować odsetki od zaległości podatkowych.
Odsetki od zaległości podatkowych - stawki
Podstawę prawną naliczania odsetek podatkowych, zwanych także budżetowymi, stanowi art. 53 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (dz. u.2012.749 ze zm.). Obecnie wyróżniamy dwie stawki podatkowe:
- podstawową - suma 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalonej zgodnie z przepisami NBP. Obecnie wynosi 8%.
- obniżoną - 50% stosowaną dla zobowiązań powstałych po 1 stycznia 2016 roku (obniżoną stawkę 75% stosuje się w przypadku zobowiązań powstałych przed 1 stycznia 2016 roku). Obecnie stawka obniżona wynosi 4%.
Odsetki od zaległości podatkowych - jak je obliczyć?
Przedsiębiorcy przy dokonywaniu wpłaty należności podatkowej do urzędu skarbowego po terminie do kwoty zobowiązania głównego powinni doliczyć odsetki. Nalicza się je od dnia następującego po terminie płatności (wyjątkiem jest termin płatności przypadający na dzień ustawowo wolny od pracy - w takiej sytuacji ulega on przesunięciu na pierwszy dzień roboczy), do dnia wpłaty włącznie.
W sytuacji gdy wartość wyliczonych odsetek podatkowych nie przekracza trzykrotności wartości opłaty pocztowej pobieranej przez Pocztę Polską S.A., odsetek nie uiszcza się, podlegają one zwolnieniu ze względu na ich niską wartość. Obecnie opłata ta wynosi 8,70 zł (3 x 2,90 zł). Kwota minimalna (8,70 zł) stosowana jest zarówno w odniesieniu do odsetek od należności na rzecz organów skarbowych, jak i organów samorządowych.
W wyliczaniu odsetek podatkowych pomocne są kalkulatory odsetkowe, w których wystarczy podać kwotę zaległości oraz odpowiednie daty i wartość odsetek zostanie automatycznie obliczona.
Czy odsetki od zaległości podatkowych można ująć w KPiR?
Podatnik płacąc odsetki podatkowe ponosi oczywiście wydatek. Jednak zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wszystkie ponoszone przez przedsiębiorcę wydatki mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Ograniczenie to dotyczy m.in. właśnie odsetek budżetowych. Wynika to z art. 23 ust.1 pkt 18 wspomnianej ustawy: “Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa”.
W związku z powyższym odsetki podatkowe nie stanowią kosztu uzyskania przychodu i nie mogą zostać ujęte w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Może zdarzyć się sytuacja, w której również przedsiębiorca regulujący terminowo swoje zobowiązania podatkowe musi zapłacić odsetki, w wyniku zaległości powstałej z korekty dokonanej w okresie bieżącym. Co ważne, podatnik powinien je naliczyć od daty płatności należności głównej. Również w tym przypadku odsetki nie stanowią kosztu uzyskania przychodu i nie mogą zostać ujęte w ewidencji.
Najlepszym rozwiązaniem wydaje się regulowanie wszystkich zobowiązań w terminie, jednak - jak zostało już wspomniane - często jest to niemożliwe. W tym miejscu należy wspomnieć, iż w przypadku, gdy kwota zaległości jest niewielka lub gdy czas opóźnienia w płatnościach jest stosunkowo krótki, nie powstaje obowiązek naliczenia odsetek z powodu nieprzekroczenia kwoty 8,70 zł. W gorszym położeniu znajduje się przedsiębiorca, który ma do uregulowania wysoką kwotę i który dodatkowo długo zwleka z uregulowaniem długu. Firma narażona jest wtedy na dodatkowe wydatki, których nie będzie mogła zaliczyć do kosztów.