Sprzedaż usług na rzecz klienta, który ma siedzibę poza Polską, przysparza często trudności przy ustaleniu, w którym kraju transakcja powinna być opodatkowana podatkiem od towarów i usług. W zależności od tego, jaki jest status podatkowy usługobiorcy, obowiązek podatkowy może bowiem powstawać w różny sposób.
Opodatkowanie usług według ogólnej zasady
Zgodnie z ogólną zasadą, za miejsce świadczenia usług na rzecz podatnika uznaje się miejsce, w którym podatnik (usługobiorca) posiada siedzibę bądź stałe miejsce prowadzenia działalności.
Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT, za podatników uważa się:
- wszystkie podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą,
- osoby prawne, które są zarejestrowane dla celów podatku VAT, ale nie prowadzą działalności gospodarczej,
- inne podmioty, które prowadzą działalność bądź dokonują transakcji dostawy towarów lub świadczenia usług nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu.
W związku z powyższym istnieje zasada “odwróconego opodatkowania” (reverse charge). Polega ona na tym, że w przypadku świadczenia usług na rzecz podatników podatku VAT, a także osób prawnych niebędących osobami prawnymi, które nie są podatnikami podatku VAT w państwie członkowskim innym niż siedziba usługodawcy, obowiązek rozliczenia podatku VAT spoczywa na usługobiorcy.
W rezultacie nie powinno się obciążać podatkiem VAT usług w kraju świadczącego usługę.
Aby można było skorzystać z zasady odwróconego opodatkowania, usługodawca musi ustalić, czy jego kontrahent jest podatnikiem VAT unijnego. Do tego celu służy system VIES, w którym można zweryfikować numer VAT UE kontrahenta. Jeśli jest on aktywny, opodatkowanie usługi w kraju odbiorcy może dojść do skutku.
Opodatkowanie usług świadczonych na rzecz osób niebędących podatnikami
W sytuacji, gdy usługi są świadczone na rzecz osób niebędących podatnikami, bądź tez posiadających status podatnika, ale świadczenie odbywa się na osobiste cele podatnika lub jego pracowników (byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni oraz ich domowników), za miejsce świadczenia usług uznaje się miejsce siedziby lub stałego zamieszkania usługodawcy.
W związku z powyższym, to na usługodawcy ciąży obowiązek wystawienia zagranicznemu usługobiorcy faktury z polskim podatkiem VAT, oraz rozliczenie tego podatku w Polsce.
Istnieją wyjątki, dla których zasada ogólna nie ma zastosowania (art. 28e-g, i, j oraz n ustawy o VAT). Dotyczy to usług związanych z nieruchomościami, kulturą, sztuką, sportem, edukacją oraz usług restauracyjnych, transportowych oraz turystycznych. Dla wymienionych przypadków ustalane są inne zasady określające miejsce świadczenia i opodatkowania usług.
Weryfikowanie statusu podatkowego
Art. 18 rozporządzenia wykonawczego Rady, ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego podatku od wartości dodanej określa, w jakich przypadkach usługobiorca prowadzący działalność na terenie UE ma status podatnika.
Zatem, przedsiębiorca jest podatnikiem VAT-UE, gdy:
- przekazał swój numer identyfikacyjny VAT, a usługobiorca dokonał jego weryfikacji,
- nie ma jeszcze nadanego numeru NIP, ale złożył już stosowny wniosek, a usługodawca uzyska dowolny dowód potwierdzający, że faktycznie jest on podatnikiem lub osobą prawną niebędącą podatnikiem, która ma obowiązek rejestracji dla celów VAT; usługodawca powinien dokonać weryfikacji otrzymanych danych za pomocą zwykłych, handlowych środków bezpieczeństwa (kontrola tożsamości lub płatności).
Ustalając status podatkowy danego podmiotu wystarczy sprawdzić, czy prowadzi on działalność gospodarczą.
