W wyniku nowelizacji rozporządzenia w sprawie wystawiania faktur zostały zaktualizowane dane dotyczące elementów, jakie dokumenty te powinny zawierać. Od 1 stycznia 2013 roku zniknął obowiązek umieszczania oznaczenia "Faktura VAT". Zmiana miała na celu wdrożenie dyrektywy Rady UE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do przepisów dotyczących fakturowania.
W związku z wprowadzonymi zmianami pojawiły się wątpliwości: czy faktura pro-forma będzie traktowana na równi z fakturą, która stanowi podstawę do wykazania należnego podatku VAT z tytułu sprzedaży? Istniało bowiem ryzyko, że nadgorliwe urzędy skarbowe mogą zażądać zapłaty podatku podwójnie, raz na podstawie pro-formy, a drugi – w momencie wystawienia faktury dokumentującej otrzymaną zaliczkę bądź sprzedaż. Pojawiły się przy tym zapobiegliwe komentarze, by z pro-form usunąć część elementów, jakie są niezbędne w przypadku faktur, np. numery NIP czy też wyszczególnienie podatku VAT.
Wyjaśnienie Ministerstwa Finansów rozwiewa wszelkie wątpliwości interpretacyjne. Faktura pro-forma nie jest dokumentem księgowym, a celem jej wystawienia może być np. potwierdzenie złożenia oferty czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Nie stanowi natomiast podstawy do rozliczenia należnego podatku VAT u wystawcy. Odbiorca dokumentu nie jest również uprawniony na jej podstawie do odliczenia VAT z tytułu zakupu.
Treść wyjaśnienia opracowanego przez Ministerstwo Finansów jest następująca:
"W związku z pojawiającymi się wątpliwościami dotyczącymi skutków w podatku od towarów i usług wystawienia dokumentów określanych mianem faktur pro-forma, jakie pojawiły się po wejściu w życie od dnia 1 stycznia 2013 r. zmian przepisów w zakresie fakturowania, Ministerstwo Finansów informuje:
Stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, podatnicy, o których mowa w art. 15 tej ustawy, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży. Na mocy art. 106 ust. 3 ustawy o VAT ustanowiony jest obowiązek udokumentowania fakturą części należności otrzymywanych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi.
Szczegółowe zasady wystawiania faktur, w tym również zakres i rodzaj danych zawartych w fakturze oraz terminy ich wystawiania reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360 i z 2012 r. poz. 1428), zwane dalej „rozporządzeniem fakturowym”.
Od dnia 1 stycznia 2013 r. w wyniku nowelizacji rozporządzenia fakturowego (vide rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz. U. poz. 1428), został zniesiony obowiązek oznaczania faktur wyrazami „Faktura VAT”. Za fakturę jest zatem uznawany dokument zawierający dane wymagane na podstawie ww. rozporządzenia fakturowego, przy czym nie musi on już zawierać oznaczenia „Faktura VAT”. Obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. regulacje nie wymagają również, aby dokument ten zawierał wyraz „Faktura”. Powyższe zmiany zostały wprowadzone w celu implementacji dyrektywy Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca 2010 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do przepisów dotyczących fakturowania (Dz. Urz. UE L 189 z 22.07.2010, str. 1).
Powołane przepisy dotyczące podatku od towarów i usług nie przewidują, w celu dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, wystawiania dokumentów określanych mianem faktur pro-forma.
Dokument nazywany fakturą pro-forma nie jest dowodem księgowym. Jest to dokument wystawiany w obrocie gospodarczym i jego celem może być np. potwierdzenie złożenia oferty czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Wyraźne oznaczenie tego dokumentu wyrazami pro-forma powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów o VAT, gdyż podmiot wystawiający taki dokument jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura. Wystawienie tego dokumentu nie powoduje zatem skutków w zakresie podatku VAT, tj. obowiązku zapłaty wykazanego w tym dokumencie podatku oraz nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wykazanego w tym dokumencie podatku VAT. Wystawienie takiego dokumentu nie zwalnia również podatnika z obowiązku wystawienia faktury dokumentującej dokonanie dostawy towaru lub wykonanie usługi albo otrzymanie całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi (co do zasady w terminie 7 dni od dokonania tych czynności - vide § 9 i 10 rozporządzenia fakturowego).
Po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. zmian wprowadzonych ww. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2012 r., nie zmieniło się merytoryczne podejście do dokumentów określanych mianem faktur pro-forma. W szczególności niezasadne jest stanowisko prezentowane przez niektórych autorów, że wystawienie takiego dokumentu (w celu np. potwierdzenia przyjęcia zamówienia), w przypadku gdy będzie zawierał wszystkie dane wymagane dla faktur (w tym kwotę podatku), rodzi obowiązek zapłaty wykazanego podatku do urzędu skarbowego na podstawie art. 108 ustawy o VAT. "
Wyjaśnienie znajduje się na stronie:
http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/766655/1402295/Faktura+pro-forma+wyjaśnienia.pdf
Faktura pro-forma powinna być zatem traktowana jak do tej pory, jako dokument handlowy a nie księgowy. Nie ma więc zagrożenia, że przedsiębiorca wystawiając fakturę pro-forma, zostanie na jej podstawie zobowiązany do wykazania oraz zapłaty podatku VAT do urzędu skarbowego.
