Jeszcze w 2014 roku ma wejść w życie nowelizacja Ordynacji podatkowej. Ma ona dotyczyć zmian zaproponowanych przez Ministerstwo Finansów i przyjętych przez Radę Ministrów w marcu bieżącego roku, wśród których znajduje się dodanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Ma ona stanowić narzędzie walki z nieszczelnym systemem podatkowym, który w obecnym stanie umożliwia unikanie ponoszenia ciężarów podatkowych (szczególnie przez duże międzynarodowe firmy).
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania - jaki ma cel?
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania ma upoważniać organy skarbowe do samodzielnego określania zobowiazań podatkowych w sytuacjach, kiedy stwierdzą, że podatnik dokonał transakcji, która nie miała uzasadnienia biznesowego, a jej celem było uniknięcie zapłaty podatku lub obniżenie jego wymiaru. Będzie ona miała zastosowanie w przypadkach tzw. “wehikułów podatkowych”, czyli sztucznie tworzonych przez zagraniczne firmy bytów prawnych, które mają służyć wyłącznie uniknięciu zapłaty podatku.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania w kontekście polskim i europejskim
Temat podwójnego opodatkowania w krajach członkowskich Unii Europejskiej wzbudził zainteresowanie samej Komisji Europejskiej. Wydała ona zalecenie, by państwa UE wprowadziły ogólną zasadę, która dotyczyć będzie zwalczania nadużyć, w tym tzw. agresywnego planowania podatkowego.
Jeżeli chodzi o polskie prawodawstwo - klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania nie jest nowym tworem. Stosowne regulacje wprowadzono bowiem już w 2003 roku. Zostały one jednak uchylone wskutek wydania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2004 roku (sygn. akt K 4/03).
| (...) nadając organom podatkowym i organom kontroli skarbowej, przy rozstrzyganiu sprawy podatkowej prawo do pominięcia skutków czynności prawnych, z dokonania których może dla podatnika płynąć korzyść w postaci obniżenia wysokości zobowiązania podatkowego, podwyższenia nadpłaty lub zwrotu podatku narusza zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP oraz narusza zasadę wolności działalności gospodarczej wyrażającej się w wolności układania swoich stosunków cywilnoprawnych, tj. art. 22 Konstytucji RP. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2004 roku (sygn. akt K 4/03) |
Co wiecej, w uzasadnieniu wskazano, iż nie jest możliwe obejście przepisów prawa, jeżeli nie zawierają one norm wymagających określonych zachowań od podatnika, a jedynie uregulowania, które ustanawiają ich konsekwencje.
Projekt klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania
W kontekście wspomnianego wyroku TK bardzo ważne jest, by w nowym projekcie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania ustawodawca uwzględnił zawarte w nim postanowienia. Dodatkowo aby uniknąć skutków związanych z wejściem w życie omawianej klauzuli, postanowiono uwzględnić koncepcję tzw. opinii zabezpieczającej. Akt ten będzie zawierał przede wszystkim stanowisko administracji podatkowej odnośnie potencjalnych transakcji, do których może mieć zastosowanie omawiane obostrzenie prawne. Prawdopodobieństwo zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania ma wzrosnąć dzięki niezależnemu panelowi eksperckiemu - Radzie do Spraw Unikania Opodatkowania.
Ministerstwo Finansów zaproponowało, żeby klauzula ta miała zastosowanie do wszystkich podatkiem, z wyjątkiem tych, które są pobierane przez samorządowe organy podatkowe. Ma ona objąć również zdarzenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz uczestnictwem w różnych podmiotach prawnych - np. spółkach kapitałowych.
| Ważne! Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania nie będzie miała zastosowania do zdarzeń:
|
Eksperci przewidują, iż wprowadzenie klazuli przeciwko unikaniu opodatkowania do polskiego ustawodawstwa wpłynie pozytywnie na uporządkowanie systemu prawa podatkowego, przez wyznaczenie granic dopuszczalnej optymalizacji podatkowej. Co więcej, dzięki niej ma dojść do wzmocnienia autonomii prawa podatkowego.
