Kobiety w okresie ciąży podlegają szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Dlatego ciąża pracownicy wiąże się z wyjątkowymi warunkami umowy. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą, która spodziewa się dziecka. Co więcej, w przypadku kontraktu na czas określony, co do zasady pracodawca ma obowiązek przedłużenia terminu umowy o pracę do dnia porodu oraz nie może zwolnić pracownicy przed upływem trzeciego miesiąca ciąży (obliczanego miarą miesięcy księżycowych - 28 dni).
Ochrona kobiet w ciąży
Zakazowi wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę podlegają umowy zawarte na czas nieokreślony, a także na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, które uległyby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Takie umowy pracodawca musi automatycznie przedłużyć do dnia porodu. Wyjątek stanowi umowa o pracę na czas określony, w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności.
Zgodnie z art. 177 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Powyższego przepisu nie stosuje się przy umowie na okres próbny, który nie przekracza jednego miesiąca.
Przykład.
Pracownica została zatrudniona na czas określony do 30 września 2014 roku. W maju 2014 roku dowiedziała się, że jest w ciąży oraz poinformowała o tym pracodawcę, dostarczając zaświadczenie lekarskie. Umowa pracownicy zostaje automatycznie przedłużona do dnia porodu, zarazem pracodawca nie może zwolnić ciężarnej przed upływem trzeciego miesiąca ciąży.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem a ciąża pracownicy
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego jest możliwe tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W razie braku możliwości zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Dla ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy termin potwierdzenia ciąży nie ma znaczenia, istotny jest obiektywny stan rzeczy istniejący w momencie rozwiązania lub wypowiedzenia umowy. W przypadku gdy pracownica, która początkowo nie sprzeciwiała się wypowiedzeniu umowy o pracę, po dokonaniu wypowiedzenia dowiedziała się, że jest w ciąży lub zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia może żądać uznania wypowiedzenia za nieskuteczne. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy (sygn. akt I PKN 330/00, OSNP 2003/1/11).
Pracownica podejmująca pracę w wyniku przywrócenia, jeżeli umowa została rozwiązana lub wypowiedziana, otrzymuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy, począwszy od chwili, w której zakład pracy został powiadomiony o ciąży powodującej objęcie jej szczególną ochroną stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego, sygn. akt I PRN 74/87).
Przykład.
Pracownica zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony otrzymała wypowiedzenie umowy dnia 22 kwietnia 2014 r., miesięczny okres wypowiedzenia mijał 31 maja 2014 r. Pracownica dowiedziała się, że jest w ciąży i 29 maja 2014 r. poinformowała o tym pracodawcę przedstawiając zaświadczenie lekarskie, że zaszła w ciążę na początku kwietnia 2014 r. Spowodowało to ochronę pracownicy przed zwolnieniem, zatem pracownica przez okres ciąży oraz urlopu macierzyńskiego będzie nadal pozostawała w stosunku pracy.
Ciąża pracownicy a zwolnienia grupowe
Jeżeli w firmie przeprowadzane są zwolnienia grupowe, pracodawca nie może zwolnić ciężarnej pracownicy. Może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy. W sytuacji, gdy zmiana warunków pracy i płacy spowoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia, który pobiera do końca okresu, w którym korzystałaby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy.
