Jeśli podatnik chce wykorzystywać samochód osobowy lub ciężarowy jedynie dla celów działalności, powinien wprowadzić dany pojazd do ewidencji środków trwałych oraz dokonywać jego amortyzacji. Stawkę odpisów amortyzacyjnych, która jest taka sama dla obu typów pojazdów, jest stała i określona w Klasyfikacji Środków Trwałych. Nasuwa się więc pytanie: czy przedsiębiorca może wykorzystać współczynnik, który podwyższa stawkę amortyzacyjną? W jakich okolicznościach istnieje taka możliwość?

Amortyzacja samochodu - współczynnik podwyższający

W podgrupie 74 Klasyfikacji Środków Trwałych znajdują się samochody osobowe (symbol 741) oraz ciężarowe (742). Według wykazu stosuje się do nich identyczną stawkę amortyzacyjną w wysokości 20%, z czego wynika, że przy zastosowaniu metody liniowej standardowy okres amortyzacji będzie wynosił pięć lat. Część podatników może satysfakcjonować ten czas, ale dla niektórych - np. eksploatujących pojazdy bardziej - taka stawka może być za niska.

Przykład 1.

Podatnik, który zajmuje się transportem osób na długich trasach za pomocą busa - jego przebieg będzie większy od przebiegu osobówki, która jest używana w transporcie w granicach jednej miejscowości.

Artykuł 22i ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT dopuszcza możliwość zwiększenia stawki, która została zawarta w katalogu maszyn, urządzeń i środków transportu (ale nie licząc morskiego taboru pływającego) eksploatowanych intensywniej w stosunku do warunków przeciętnych bądź wymagającej szczególnej sprawności technicznej. Z drugiej strony współczynnik podwyższający stawkę nie powinien być wyższy niż 1,4. Z tego wynika, że podatnik może do konkretnych pojazdów zastosować wybrany przez siebie współczynnik, którego iloczyn ze standardową stawką dla określonego środka trwałego wyznacza maksymalną stawkę amortyzacyjną:

Ważne!
Maksymalna stawka amortyzacyjna dla samochodu osobowego i ciężarowego:

20% x 1,4 = 28%

Uwaga! Jeśli wystąpią lub ustaną warunki, które stanowią uzasadnienie dla podwyższenia stawek, należy dokonać odpowiednio jej zwiększenia lub zmniejszenia począwszy od miesiąca, następującego po miesiącu zaistnienia określonych okoliczności. Jak widać, podwyższenie stawki może okazać się tymczasowe - np. na czas sezonu, gdy dany środek trwały jest intensywniej eksploatowany.

Amortyzacja samochodu - warunki wymagające szczególnej sprawności technicznej

Kluczowe jest tu także pojęcie warunków wymagających szczególnej sprawności technicznej - od tego zależy stosowność użycia współczynnika. Wydaje się, że ustawodawca dostrzegł potencjalny kłopot z interpretacją tego sformułowania, dlatego w załączniku do ustawy o PIT, który stanowi wykaz stawek amortyzacyjnych, znalazło się wyjaśnienie. Punkt 3 mówi, że środki wymagające szczególnej sprawności technicznej (wspomniane w art. 22i ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT) to obiekty eksploatowane w pracy na trzy zmiany, mimo że ich istota nie zakłada działania w ruchu ciągłym, oraz te użytkowane:

  • w warunkach terenowych,
  • w warunkach leśnych,
  • pod ziemią,
  • w warunkach innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie.

Trudność ze zrozumieniem regulacji może ujawnić się w przypadku rozumienia właściwości “bardziej intensywnego zużycia” środka transportu. Prawo jednoznacznie tego nie definiuje, przez co pojawia się swoboda interpretacyjna - zarówno w przypadku podatników, jak i samych organów skarbowych. Kluczowe jest tu udowodnienie przez przedsiębiorcę faktu, iż konkretny samochód osobowy bądź ciężarowy jest eksploatowany intensywniej niż standardowo i że z tej przyczyny zużyje się w czasie krótszym niż 5 lat. Właściwym wyjściem wydaje się złożenie wniosku do odpowiedniego naczelnika urzędu skarbowego o wydanie interpretacji indywidualnej. Dodatkowo trzeba pamiętać, że konieczne jest prowadzenie odpowiedniej ewidencji bądź posiadanie dokumentów, które potwierdzają większe zużycie obiektu, np. zapis rzeczywistego przebiegu przebiegu w  danym okresie czasu.