W marcu do sejmu wpłynął projekt (druk nr 3255) dotyczący wprowadzenia zmian do ustawy o VAT, których zasadniczym celem ma być uporządkowanie stawek VAT. W świetle nowych przepisów klasyfikacja towarów opierać się będzie na tzw. Nomenklaturze scalonej (CN), która ma zastąpić Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU). Z kolei usługi nadal byłyby klasyfikowane według PKWiU. Czym zatem jest Wiążąca Informacja Stawkowa i Nomenklatura scalona?
Wiążąca Informacja Stawkowa i Nomenklatura scalona– na zmiany musimy jeszcze poczekać
Klasyfikacja oparta na CN stosowana jest na poziomie całej Unii Europejskiej, a oficjalne wdrożenie jej stosowania na grunt polskiej ustawy o podatku od towarów i usług pozwoli przedsiębiorcom uniknąć licznych problemów w praktyce, do których należy m.in. odpowiednie klasyfikowanie towarów na potrzeby opodatkowania importu, gdzie nieodzowna jest analiza klucza powiązań pomiędzy CN i PKWiU.
Projekt ustawy przewiduje także nowe narzędzie, tzw. Wiążącą Informację Stawkową (WIS), której podstawowym celem miałaby być ochrona podatników w zakresie doboru odpowiedniego kodu CN i PKWiU, a co za tym idzie zastosowania właściwej stawki podatku VAT.
Choć podczas pierwszego czytania Sejm odrzucił projekt w obecnym kształcie, to należy spodziewać się, że w nieco zmodyfikowanej postaci ponownie stanie się przedmiotem obrad.
Przybliżenie zawartości omawianego projektu oraz przesłanki, z powodu których spotkał się on z powszechną krytyką posłów, przedstawiono w dalszej części niniejszego artykułu.
Dlaczego zmiany są potrzebne przedsiębiorcom?
Rozbudowana i często niejasna klasyfikacja towarów oparta na PKWiU oraz brak odpowiedniej instytucji prawnej gwarantującej podatnikom ochronę w zakresie stosowania przyjętej stawki VAT jest uciążliwe i niesie za sobą istotne ryzyko w postaci zakwestionowania przez organy podatkowe zastosowanej stawki podatku. Równie często podatnicy borykają się z trudnościami w uzyskaniu interpretacji indywidualnej z uwagi na niejasności z zakresu klasyfikacji towarów i usług.
Podatnicy co prawda w obecnym stanie prawnym mają możliwość skorzystania z pomocy Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) przy ustalaniu właściwego symbolu statystycznego dla danego towaru lub usługi, jednakże taka opinia nie ma charakteru decyzji administracyjnej, a tym samym nie jest wiążąca dla innych organów administracji publicznej, w tym również organów podatkowych.
Organy, a także sądy niejednokrotnie podkreślały, że opinia klasyfikacyjna GUS-u ma charakter wyłącznie pomocniczy, czego przykładem może być fragment najnowszego orzeczenia NSA z 9 stycznia 2019 roku, sygn. I GSK 829/16:
"Co prawda interpretacja standardowych klasyfikacji należy do zadań Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego oraz urzędów statystycznych (art. 25 ust. 1 pkt 6 i ust. 2 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej - Dz. U. Nr 88, poz. 439, z późn. zm.), jednak tego rodzaju interpretacje nie stanowią źródła obowiązku czy uprawnienia. Mogą być tylko uznane za dowód w postępowaniu podatkowym, podlegający ocenie organu podatkowego. Opinie statystyczne nie wiążą organów podatkowych i nie zwalniają ich od własnych ustaleń, również w zakresie klasyfikacji w CN.(...)"
W obecnym stanie prawnym podatnicy nie mają możliwości zabezpieczania się w zakresie klasyfikowania towarów i usług. Uzyskanie opinii GUS-u często jest niewystarczające w sporach z fiskusem, który może je kwestionować i czynić własne ustalenia w zakresie stosowania stawek VAT dla poszczególnych towarów i usług.
"(...) propozycja nadania interpretacjom (komentarz autora: dot. Interpretacji GUS) rangi decyzji administracyjnej niesie ze sobą negatywne konsekwencje w postaci dualizmu decyzyjnego (decyzje w zakresie interpretacji klasyfikacji wydają organy statystyczne a decyzje podatkowe wydają organy podatkowe, posiłkujące się w niektórych przypadkach symbolami tych klasyfikacji). Z kolei pomysł wskazywania podatnikom, przez organy podatkowe, wraz z właściwą stawką podatku VAT symboli klasyfikacji PKWiU, po ich uprzednim uzgodnieniu z urzędem statystycznym, jest niezgodny z obowiązującym stanem prawnym i podziałem kompetencji pomiędzy resortem finansów a statystyką publiczną.(...)"
Wiążąca Informacja Stawkowa i Nomenklatura scalona - gwarancją ochrony
Obok zmian polegających na implementacji do ustawy o VAT Nomenklatury scalonej, celem uporządkowania klasyfikacji towarów (co w efekcie doprowadziłoby do pewnych modyfikacji w opodatkowaniu niektórych towarów i co okazało się „kością niezgody” w Sejmie – o tym poniżej), projekt ustawy ukształtował nową instytucję zwaną Wiążącą Informacją Stawkową (WIS).
WIS miałby pełnić przede wszystkim funkcję ochronną dla podatników – analogicznie do instytucji interpretacji indywidualnej. W projekcie ustawy określono szczegółowo katalog podmiotów, które mogą ubiegać się o WIS. Podkreślić należy, że narzędzie to przewidziano zarówno dla sprzedawców towarów i usług, jak i nabywców. Ponadto projekt ustawy przewiduje także, że WIS będzie można uzyskać w zakresie klasyfikacji towarów i usług w obrębie:
- Nomenklatury scalonej (w zakresie towarów),
- Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług (w zakresie usług),
- Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych,
gdzie organ, posługując się odpowiednim kodem właściwym dla jednej z powyższych klasyfikacji, wskazywałby właściwą stawkę podatku od towarów i usług, a decyzja w tej sprawie byłaby wiążąca dla organów – funkcja ochronna dla podatników.
Organem właściwym do wydawania decyzji w sprawach WIS miałby być Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, który byłby również organem odwoławczym, a ponadto odpowiedzialnym m.in. za uchylanie bądź zmiany wydanych decyzji.
Projekt ustawy normuje także pozostałe aspekty techniczne związane z procedurą ubiegania się o WIS, m.in. kształt wniosku, tryb wnoszenia i zwrotu opłaty, a także termin w którym organ obowiązany jest wydać WIS – tutaj także można dopatrywać się transpozycji funkcjonujących rozwiązań w zakresie wydawania interpretacji indywidualnych. Wysokość opłaty ukształtowałaby się bowiem na poziomie 40 zł, a termin oczekiwania na decyzję miałby wynosić do 3 miesięcy.
Choć Wiążąca Informacja Stawkowa jest narzędziem niewątpliwie korzystnym dla podatników, to w projekcie ustawy przewidziano możliwość zmiany decyzji w każdym czasie. Zmiana lub uchylenie decyzji wiązałaby się z przyznaniem swoistego okresu karencji polegającego na możliwości stosowania uzyskanej wcześniej WIS do końca następnego okresu rozliczeniowego.
Dalszych prac nad projektem zaprzestano przez… soki owocowe
W obecnym stanie prawnym, zgodnie z załącznikiem nr 10, poz. 31 ustawy o VAT, napoje niegazowane i bezalkoholowe, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego, objęte są obniżoną stawką VAT wynoszącą 5%.
Omawiany projekt ustawy umożliwiałby zastosowanie stawki 5% jedynie do tzw. soków i nektarów 100%, które zgodnie z dyrektywą unijną posiadają określony wsad owocowy, co oznaczałoby opodatkowanie podstawową stawką VAT pozostałych napojów z zawartością soku owocowego powyżej 20%, które wcześniej korzystały z preferencyjnego opodatkowania.
Na posiedzeniu sejmu w marcu (posiedzenie nr 78) odrzucono projekt ustawy w pierwszym czytaniu – właśnie przez propozycję zmiany stawki VAT w obrębie soków owocowych. Uznano bowiem, że zmiana stawki VAT, która dotknęłaby znaczną część napojów owocowych, zaszkodziłaby polskim sadownikom i przetwórcom. Wzrost cen oznaczałby bowiem spadek popytu na napoje, a tym samym zapotrzebowania na owoce. Z kolei produkcja niektórych polskich napojów mogłaby stać się całkowicie nieopłacalna. Zawyżone ceny na stosunkowo bogate w składniki odżywcze napoje spowodowałyby, że Polacy częściej sięgaliby po znacznie mniej zdrowe substytuty, a to niewątpliwie znalazłoby negatywny skutek w stanie zdrowia całego społeczeństwa.
Podsumowując – oczekując
Zaniechanie prac nad projektem wydaje się słuszne. Polska jest bowiem znaczącym producentem wielu owoców, w szczególności jabłek. Podwyższenie stawki VAT na większość soków owocowych mogłaby zaszkodzić istotnej gałęzi naszej gospodarki, jakim jest przemysł owocowo-warzywny i przetwórczy.
Abstrahując od powyższego, większość proponowanych zmian (w szczególności Wiążąca Informacja Stawkowa i Nomenklatura scalona) jest oczekiwana przez przedsiębiorców, gwarancja poprawności stosowania danej stawki VAT jest bowiem niezwykle istotna dla pewności ekonomicznej każdego biznesu.
Spodziewać się zatem należy, że w niedalekiej przyszłości na kanwie sejmu pojawi się zmieniony i bardziej dopracowany projekt ustawy, który umożliwi polskim przedsiębiorcom łatwą i skuteczną kwalifikację towarów i usług w kontekście stosowania właściwiej stawki VAT.
