W toku prowadzonej działalności gospodarczej podatnik ponosi wiele różnorakich wydatków. W tej grupie mieszczą się także koszty związane z ubezpieczeniem. Jego szczególnym rodzajem jest ubezpieczenie od utraty dochodów. W poniższym artykule zastanowimy się, czy wydatek na ubezpieczenie od utraty dochodów do kosztów uzyskania przychodów.
Ubezpieczenie od utraty dochodów
Na początku zastanówmy się jednak, na czym polega ubezpieczenie od utraty dochodów.
Przedsiębiorcy zawierają tego rodzaju umowę ubezpieczenia celem zabezpieczenia uzyskiwania dochodów w sytuacji, gdy niemożliwe lub zagrożone jest uzyskiwanie przychodów z działalności gospodarczej. Przykładowo, gdy przedsiębiorca zachoruje lub ulegnie wypadkowi i nie jest w stanie wykonywać działalności gospodarczej, co zagraża ciągłości prowadzonej przez niego firmy, wskutek utraty płynności finansowej w wyniku braku środków na bieżące koszty działalności.
Wypłata świadczenia w ramach umowy ubezpieczenia ma zagwarantować ochronę i zabezpieczenie źródła przychodów w postaci: wypłaty środków na pokrycie kosztów działalności, powrotu do zdrowia, które jest niezbędne, aby działalność mogła być dalej prowadzona.
Ubezpieczenie od utraty dochodów ma na celu zapewnienie przedsiębiorcy środków na pokrycie wydatków firmowych w czasie jego choroby.
Jakie wydatki mogą być kosztami uzyskania przychodów?
Każdy wydatek, który podatnik zamierza ująć w kategorii kosztów podatkowych, musi spełnić kryteria określone w ogólnej definicji kosztów zawartej w art. 22 ust. 1 ustawy PIT.
Zgodnie z tym przepisem kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.
Na podstawie powyższej regulacji opracowano poniższe warunki, które wydatek musi zrealizować, aby być uznanym za koszt podatkowy:
-
pozostawać w związku przyczynowo-skutkowym z przychodem lub źródłem przychodu;
-
być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
-
nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
-
mieć charakter definitywny, tzn. wydatek nie został podatnikowi zwrócony w żaden sposób;
-
być właściwie udokumentowany.
Zasadniczym elementem koncepcji kosztów podatkowych jest występowanie związku poniesionego wydatku z przychodem z prowadzonej działalności gospodarczej. Poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu czy też zachowanie albo zabezpieczenie źródła tego przychodu.
Jak wskazał Dyrektor IS w Bydgoszczy w interpretacji z 4 stycznia 2017 r., nr 0461-ITPB1.4511.924.2016.1.WM, określenie „koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu” oznacza, że podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednak warunkiem, że wykaże, iż poniósł określony wydatek, który ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą czy wykonywaną umową, a jego poniesienie miało lub mogło mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, bądź też ma służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.
Podstawową przesłanką pozwalającą na ujęcie danego wydatku w kosztach podatkowych jest występowanie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tymże wydatkiem a przychodami z działalności gospodarczej.
Wydatek firmowy a wydatek osobisty
Wielokrotnie podatnicy mają wątpliwości, czy dany wydatek ma charakter firmowy, czy osobisty. Prawidłowa kwalifikacja jest bardzo ważna w kontekście możliwości ujęcia wydatku na ubezpieczenie od utraty dochodów do kosztów działalności gospodarczej.
Każdy wydatek powinien być rozpatrywany indywidualnie, a badanie powinno obejmować, czy dany rodzaj wydatku pozostaje w związku z działalnością przedsiębiorstwa i nie stanowi wydatków ponoszonych na cele osobiste podatników.
W przypadku wydatku na cele osobiste nie można mówić o koszcie podatkowym w ramach działalności gospodarczej, wydatek ten nie jest bowiem ukierunkowany na osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła.
Chodzi zatem o to, aby wydatek wpływał, w sposób bezpośredni lub choćby pośredni, na rzeczywistą lub potencjalną możliwość uzyskania przychodu.
W przypadku wydatków na cele osobiste podatnika nie można mówić o kosztach uzyskania przychodów w ramach działalności gospodarczej. Taki wydatek nie obniży przychodu z działalności.
Wydatek na ubezpieczenie od utraty dochodów jako wydatek osobisty
Jak wskazaliśmy, każdy wydatek powinien być analizowany odrębnie, jednakże z treści wydawanych interpretacji podatkowych można wyprowadzić wniosek, że zasadniczo organy podatkowe kwalifikują wydatek na ubezpieczenie od utraty dochodów jako wydatek osobisty, co też oznacza, że nie można go uznać za koszt uzyskania przychodów
W ocenie fiskusa nie jest w tym przypadku spełniony warunek celowości wydatku. Nie można bowiem uznać, że wydatek na ubezpieczenie od utraty dochodów pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z działalnością gospodarczą.
Dyrektor IS w Bydgoszczy w interpretacji z 4 stycznia 2017 roku, nr 0461-ITPB1.4511.924.2016.1.WM, zauważył, że analizując racjonalność i celowość poniesionych wydatków na ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy na skutek choroby lub wypadku, wskazać należy, że celem poniesienia powyższych wydatków jest przede wszystkim zabezpieczenie bytu podatnika na wypadek niezdolności do pracy wskutek nieszczęśliwego wypadku lub choroby. Wydatki z tego tytułu należy zatem zaliczyć do wydatków o charakterze osobistym, konieczność opłacania składek z tytułu tego typu ubezpieczenia jest bowiem niezależna od tego, czy ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą, czy też nie.
Powyższe opiera się na założeniu, że ubezpieczenie od utraty dochodów ma przede wszystkim na celu niepogorszenie sytuacji materialnej podatnika, utrzymanie poziomu życia sprzed choroby czy też wypadku. Otrzymane odszkodowanie – w sytuacji zaistnienia objętego ubezpieczeniem – nie będzie przychodem z działalności gospodarczej, a wydatek – bezspornie poniesiony zostanie w celu otrzymania takiego odszkodowania.
Natomiast Dyrektor KIS w interpretacji z 6 lipca 2018 roku, nr 0113-KDIPT2-1.4011.350.2018.1.MD, wprost wskazał, że nie można też stwierdzić w sposób pewny i jednoznaczny, że wydatki te przyczynią się do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. W konsekwencji należy uznać, że wydatki poniesione na zapłatę składki ubezpieczeniowej ubezpieczenia od utraty dochodów nie stanowią wydatków na zabezpieczenie źródła przychodów, lecz stanowią wydatki o charakterze osobistym. Tym samym, nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu pozarolniczej działalności gospodarczej.
W ocenie organów podatkowych analizowany wydatek nie może być kosztem uzyskania przychodów, ponieważ jest to wydatek osobisty, który nie wykazuje związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
