Przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, narażony jest na ryzyko nieterminowego regulowania płatności przez jego kontrahentów. W przypadku, gdy miękka windykacja nie przynosi zamierzonych skutków, racjonalnym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług kancelarii prawnej, która pomoże ściągnąć określoną wierzytelność. Czy wynagrodzenie kancelarii prawnej przy ściąganiu wierzytelności może być kosztem? W niniejszym artykule przedstawiono problem kwalifikacji takiego wydatku na jako kosztu uzyskania przychodu.
Wierzytelność nieściągalna a PIT
Zgodnie z art. 22 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione na osiągnięcie przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodu, z wyłączeniem kosztów wymienionych w art. 23.
Z kolei w myśl art. 23 ust.1 pkt 20 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem takich wierzytelności nieściągalnych, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne, i których nieściągalność została uprawdopodobniona (udokumentowana).
W praktyce do uprawdopodobnienia dochodzi:
- postanowieniem o nieściągalności przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego,
- postanowieniem sądu wydawanym w postępowaniu upadłościowym lub na skutek wniosku o ogłoszenie upadłości,
- protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe oraz egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Koszty procesowe oraz egzekucyjne
Wśród organów skarbowych wykształciła się linia interpretacyjna, zgodnie z którą przy ustalaniu kosztów procesowych oraz egzekucyjnych wynagrodzenie kancelarii prawnej przy ściąganiu wierzytelności można również uwzględnić. Wówczas obsługę prawną należy wycenić na podstawie cen rynkowych stosowanych przez ten podmiot w świadczeniu podobnych usług.
Przykładem może być interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 21 sierpnia 2008 r., sygn. ILPB3/423-314/08-2/ŁM, lub z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. ILPB3/423-694/08-3/DS.
Wynagrodzenie kancelarii prawnej przy ściąganiu wierzytelności - limit urzędówki
Dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 239/12, Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok, który może mieć wpływ na kwotę nieściągalnych wierzytelności dokumentowanych protokołem podatnika.
W orzeczeniu sąd podtrzymał stanowisko organów skarbowych oraz sądu pierwszej instancji, które wskazywały na to, że koszty procesowe oraz egzekucyjne powinny być rozumiane wąsko tzn. należy ograniczyć je tylko do opłat sądowych oraz zwrotu wydatków przez sąd oraz do kosztów na komornika, czy zastępstwa procesowego.
Zgodnie z wyrokiem wynagrodzenie kancelarii prawnej przy ściąganiu wierzytelności stanowi koszt uzyskania przychodu, ale tylko w zakresie niezbędnym do ściągnięcia długu. Z powyższego należy wnioskować, że do kosztów procesowych oraz egzekucyjnych można zaliczyć tylko minimalne wynagrodzenie kancelarii, w oparciu na przepisach szczególnych w przedmiocie tzw. “urzędówki”.
W uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał o zasadzie równości. Jednakowość traktowania podatników zostałaby wyłączona, gdyby do kosztów procesowych i egzekucyjnych można było zaliczyć dowolną wysokość wynagrodzenia kancelarii. Wówczas klienci, którzy korzystaliby z usług tańszych kancelarii, byliby pokrzywdzeni. Ich koszty procesowe oraz egzekucyjne byłyby niższe, dlatego też nie mogliby zaliczyć nieściągniętego długu do kosztów uzyskania przychodu.
Podsumowując, jeżeli wynagrodzenie kancelarii prawnej przy ściąganiu wierzytelności na rzecz przedsiębiorcy, jest wyższe niż kwota długu, wówczas podatnik nie zaliczy takiego wydatku do kosztów podatkowych.
