Rozpoczynając działalność gospodarczą, przedsiębiorca ma na głowie wiele spraw związanych z rozwinięciem biznesu. Mnogość nowych obowiązków dopełniają te związane z prowadzeniem księgowości, szczególnie jeżeli przedsiębiorca postanawia zająć się nią osobiście. Ponieważ dziedzina ta zwykle jest dla niego zupełną nowością, zdarzają się błędy - szczególnie w związku z rozliczeniem podatku VAT. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, na co zwrócić uwagę, gdy przygotowujemy rozliczanie VAT.

Konsekwencje braku rejestracji do VAT

Początkujący przedsiębiorca musi zmierzyć się z wieloma problemami, jeśli chodzi o rozliczanie VAT: np. znalezieniem dostawców, jeśli zajmuje się handlem bądź produkcją, podpisaniem umowy na nowe lokum, założeniem strony/sklepu internetowego, odpowiednią kampanią reklamową… Gdy pojawia się klient, przedsiębiorca myśli głównie o zrealizowaniu pierwszej transakcji, a dopiero później o kwestiach formalnych, takich jak prawo do wystawienia faktury.

Przypomnijmy, że co do zasady przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą mają prawo do korzystania ze zwolnienia z podatku VAT na mocy art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o podatku od towarów i usług. Jest to zwolnienie ze względu na limit obrotów do 150.000 zł (lub proporcjonalnej części tej kwoty, jeżeli działalność została założona w trakcie roku). Zatem jeśli przedsiębiorcy nie dokonają zgłoszenia rejestracyjnego na druku VAT-R z opłatą 170 zł, to automatycznie oznacza, że korzystają z powyższego zwolnienia.

W dokumentowaniu sprzedaży na rzecz firm mogą korzystać z wystawiania faktur, ale bez naliczonego podatku VAT. Co natomiast wtedy, gdy przedsiębiorca omyłkowo wyda odbiorcy fakturę z wykazanym podatkiem VAT? Otóż w takim przypadku naliczenie VAT skutkuje obowiązkiem odprowadzenia tej daniny do urzędu skarbowego. Podatnik nie składa przy tym żadnej deklaracji, tylko dokonuje zapłaty podatku do 25. dnia kolejnego miesiąca. Nie ma przy tym prawa do skorzystania z odliczenia VAT od zakupów - prawo to przysługuje jedynie przedsiębiorcom, którzy dopełnią obowiązków formalnych. Ale co ważne, VAT naliczony można odzyskać po dokonaniu rejestracji - jeżeli będzie ona mieć miejsce w miesiącu otrzymania faktur kosztowych bądź w dwóch kolejnych okresach (miesiącach lub kwartałach, jeśli wybierze taką częstotliwość rozliczania VAT).

Mogłoby się wydawać, że brak rejestracji do VAT nie będzie rodzić zbyt wielu negatywnych konsekwencji. Przy błędnym udokumentowaniu sprzedaży ucierpi jednak nabywca. Nie ma on bowiem prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez podmiot nieuprawniony do jej wystawiania. Tym samym sprzedawca - nasz początkujący przedsiębiorca - będzie już na starcie postawiony w złym świetle.

Rozliczanie VAT - nieterminowe składanie deklaracji

Po dokonaniu rejestracji do VAT przedsiębiorcę czekają dodatkowe obowiązki związane z naliczeniem podatku oraz sporządzeniem deklaracji VAT-7 (w przypadku rozliczeń miesięcznych) lub VAT-7K (w przypadku rozliczeń kwartalnych). Tu należy mieć na uwadze, że brak sprzedaży w danym okresie nie zwalnia z obowiązku złożenia deklaracji. Przedsiębiorca ma na to czas do 25. dnia miesiąca następującego po danym okresie rozliczeniowym. Jest to termin nieprzekraczalny. Niestety, zdarzają się uchybienia w tym zakresie, szczególnie na początku prowadzenia działalności. Przedsiębiorcy dokonujący rozliczeń kwartalnych muszą pamiętać o wyznaczonych dla nich terminach do 25. kwietnia, lipca, października oraz stycznia. Za opóźnienia w składaniu deklaracji VAT w wyznaczonym terminie może grozić kara grzywny, która w 2014 roku waha się w granicach od 168 zł do 33.600 zł. Zwykle kary wynoszą kilkaset złotych, jednak dla nowego przedsiębiorcy każdy tego typu nieprzewidziany wydatek (w dodatku w tym przypadku niestanowiący kosztu uzyskania przychodu) ma znaczenie. Przed negatywnymi konsekwencjami może uchronić tzw. instytucja czynnego żalu, którą należy złożyć wraz z opóźnioną deklaracją.

Zapłata podatku VAT po terminie a odsetki

Złożenie deklaracji VAT w terminie nie jest jedynym cyklicznym obowiązkiem przedsiębiorcy, bowiem konieczne jest również opłacenie podatku. 25. dzień po danym okresie rozliczeniowym wyznacza termin płatności, którego przekroczenie wiąże się z koniecznością naliczenia odsetek od zaległości podatkowych. Wylicza się je od dnia następującego po terminie zapłaty do dnia dokonania płatności. Co ważne, przedsiębiorcy są zobowiązani do samodzielnego naliczenia i opłacenia odsetek wraz z należnością główną. Jedyna preferencja, jaka obowiązuje w tym zakresie, dotyczy odsetek nieprzekraczających kwoty 8,70 zł, bowiem w takim wypadku nie podlegają one naliczeniu, a tym samym zapłacie do urzędu.

Wydatki o charakterze osobistym a odliczenie VAT

Na początku prowadzenia działalności dość często występuje problem z określeniem, czy dany wydatek może stanowić koszt firmowy i podstawę do odliczenia VAT, czy też nie. Przedsiębiorcy niejednokrotnie kierują się zasłyszanymi opowieściami na temat tego, od których wydatków ktoś znajomy odliczył VAT. Trzeba jednak mieć na uwadze, że mimo iż w jednym przypadku odliczenie VAT będzie poprawne, nie oznacza to wcale, że w drugim będzie podobnie. Przykładem może być zakup ekspresu do kawy do firmy, która zatrudnia pracowników. W tym przypadku zarówno wydatek dotyczący samego sprzętu, jak i kawy oraz herbaty będzie uzasadniony. Jeżeli jednak tego typu zakupu dokonuje przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność w swoim mieszkaniu, to wydatek może zostać podważony przez organy skarbowe jako noszący znamiona prywatnego.

Przedsiębiorcy często mają problem oddzieleniem wydatków o charakterze osobistym od tych faktycznie poniesionych w celu prowadzenia firmy. Wydatki na dentystę, okulary korekcyjne, fitness czy basen, mimo iż można doszukiwać się tu związku z prowadzoną działalnością, nie będą stanowić podstawy do odliczenia podatku VAT.

Odliczenie VAT z faktur bez prawa do odliczenia

Istnieje również grupa wydatków, które mogą stanowić koszt w podatku dochodowym, ale nie dają prawa do odliczenia VAT. Do tego grona zaliczamy faktury za:

  • usługi noclegowe - jeżeli na fakturze oprócz usługi hotelowej znajdują się inne wydatki np. parking, to brak możliwości odliczenia VAT występuje tylko w stosunku do kwoty za nocleg;

  • usługi gastronomiczne;

  • paliwo do samochodów osobowych w użytku mieszanym - możliwość odliczenia 50% kwoty VAT będzie przysługiwać dopiero od 1 lipca 2015 r.

Zastosowanie błędnej stawki VAT na fakturze sprzedaży

Jedną z dość częstych pomyłek przedsiębiorców jest stosowanie błędnych stawek podatku VAT. Zdarzają się przypadki opodatkowania czynności, które nie podlegają VAT lub korzystają ze zwolnienia z podatku (tu uwaga na konsekwencje dla odbiorcy, bowiem nie będzie mieć on prawa do odliczenia VAT), jak również zastosowania zaniżonej stawki. Drugi z przypadków jest dość częstym problemem w przypadku firm świadczących usługi budowlane. Ustawa o VAT wskazuje bowiem na możliwość korzystania z preferencyjnej stawki 8% w przypadku budowy, remontu, modernizacji obiektów budowlanych zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

Art. 41 ustawy o VAT:

“12a. Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 – wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych, z zastrzeżeniem ust. 12b.

12b. Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym określonego w ust. 12a nie zalicza się:

1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2;

2) lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2.”

Tymczasem zdarza się, że przedsiębiorcy stosują obniżoną stawkę dla usługi budowlanej związanej z infrastrukturą towarzyszącą budownictwu mieszkaniowemu np. wykonania śmietników czy parkingów. W tym przypadku zastosowanie ma podstawowa stawka VAT 23%.

Przeniesienie kwoty nadwyżki VAT do kolejnej deklaracji

Przedsiębiorca, który w początkowej fazie prowadzenia własnego biznesu ponosi sporo wydatków, może nie być zobowiązany do opłacania VAT. Jeżeli w deklaracji VAT wykazuje nadwyżkę podatku VAT naliczonego (od zakupów) nad należnym (od sprzedaży), to ma dwa rozwiązania - wnioskować o jej zwrot lub przenieść to rozliczanie VAT na kolejny okres. W drugim przypadku wartość nadwyżki należy wykazać w kolejnej deklaracji VAT, w polu nr 37. Jak się okazuje, również w tym przypadku przedsiębiorcy popełniają błędy, wykazując kwoty wyższe niż wskazane w poprzedniej deklaracji. W takim wypadku konieczne będzie złożenie korekty wraz z wyjaśnieniem.

Błędy rachunkowe w deklaracji VAT

Kolejnym całkiem prozaicznym błędem są złe wyliczenia w deklaracji VAT, wynikające m.in. z nieprawidłowego podsumowania wartości. Tego typu błędy zdarzają się jeszcze w ręcznie wypełnianych deklaracjach. Co ciekawe, błędy rachunkowe dość często pojawiają się w polach 41 i 42 deklaracji VAT (nabycie towarów i usług pozostałych). Wartość podatku VAT (pole 42) nie może być wyższa niż kwota podstawy opodatkowania (pole 41) pomnożona przez najwyższą stawkę VAT 23%. Wyższa wartość podatku sugeruje błąd ze strony podatnika. Niższa kwota będzie natomiast akceptowana ze względu na występujące obniżone stawki VAT 5% i 8%.

Początkujący przedsiębiorca, który decyduje się na samodzielne rozliczanie VAT, staje nie tylko przed wyzwaniem związanym z rozwojem swojej firmy, ale również z poprawnym poruszaniem się w kwestiach podatkowych. Nie oznacza to, że prawidłowe prowadzenie rozliczeń z tytułu VAT jest niemożliwe. Wręcz przeciwnie, wystarczą świadomość czekających obowiązków (jak terminy płatności i składania deklaracji VAT) czy umiejętność oddzielenia wydatków prywatnych od firmowych. Od błędów rachunkowych może natomiast uchronić program do samodzielnego prowadzenia księgowości.

Polecamy