Podatnik powinien zwrócić szczególną uwagę podczas dokonywania transakcji zakupu samochodu osobowego. W większości przypadków odliczyć można jedynie określony procent podatku VAT wykazanego na fakturze zakupu. Czasem jednak odliczeniu podlega cała kwota podatku naliczonego.

16 grudnia 2010 r. wprowadzono w życie nowelizację, która zmieniła ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawę o transporcie drogowym (DzU nr 247, poz. 1652). Zgodnie z wprowadzonymi nowelizacjami, podatnik, który zakupił samochód osobowy bądź inny pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, ma prawo do odliczenia 60% kwoty podatku VAT wykazanego na fakturze zakupowej. Kwota ta jednak nie może przekraczać 6000 zł. Przepisy te obowiązują do końca 2013 roku.

Odliczenia podatku VAT w całości można dokonać w przypadku zakupu samochodów wymienionych w art. 3 ust. 2 nowelizacji. Chodzi o m.in. o:

  • samochody z jednym rzędem siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju wielozadaniowy,
  • van-y,
  • pojazdy samochodowe, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków, pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku do niniejszej ustawy.

Tak więc, o ile wyjaśnień pierwszych rodzajów wymienionych samochodów nie trzeba przedstawiać, to w przypadku pojazdów specjalnych należy sięgnąć do ustawy o ruchu drogowym i dokładnie zdefiniować ich istotę. Zgodnie z art. 2 pkt 36 tej ustawy, pojazd specjalny to pojazd samochodowy lub przyczepa, przeznaczony do wykonywania specjalnych funkcji, które powodują konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia. W takim pojeździe mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tych funkcji.

W załączniku do ustawy nowelizującej ustawę o VAT oraz ustawę o ruchu drogowym, wymienione zostały dozwalane przeznaczenia pojazdów specjalnych. Są to:

  • agregat elektryczny/spawalniczy,
  • bankowóz,
  • do prac wiertniczych,
  • koparka, koparkospycharka,
  • ładowarka,
  • do oczyszczania dróg,
  • podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
  • pomoc drogowa,
  • do zimowego utrzymania dróg,
  • żuraw samochodowy,
  • pogrzebowy.

Tak więc, w świetle prawa, w przypadku samochodu specjalnego, aby można można było odliczyć cały podatek naliczony wykazany na fakturze zakupu samochodu spełnione być muszą 2 warunki:

  • pojazd musi zostać zakwalifikowany jako pojazd specjalny,
  • musi służyć do wykonywania określonych funkcji.

Dla pojazdów, od których można w całości odliczyć VAT, konieczne jest przeprowadzenie dodatkowego badania technicznego przez okręgową okręgową stację kontroli pojazdów. Badanie powinno być potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez tę stację oraz wpisem do dowodu rejestracyjnego pojazdu o spełnieniu ustawowych wymagań (dotyczy pojazdów wymienionych w art. 3 ust. 2 pkt 1-4 ww. ustawy).

Podatnicy powinni pamiętać, iż w przypadku leasingu obowiązują takie same zasady. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 6 nowelizacji, w przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, kwotę podatku naliczonego stanowi 60 % kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może również przekroczyć kwoty 6.000 zł, czyli tak samo jak w przypadku kupna samochodu.

Wyjątkiem w tym przypadku są umowy leasingu zawarte przed 1 stycznia 2011. Przed tą datą bowiem możliwe było odliczenie całej kwoty VAT zawartej w ratach leasingowych (leasing operacyjny do samochodu z kratką). Dlatego też w przypadku tych umów można nadal odliczać cały VAT.  Ten korzystny przepis ma jednak zastosowanie tylko do umów, które do końca stycznia 2011 zostały zarejestrowane we właściwym urzędzie skarbowym.

Ponadto, VAT w całości można odliczyć w jeszcze jednej sytuacji, a mianowicie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie handlu samochodami osobowymi. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 1 lutego 2013 r. ( sygn. akt I FSK 386/12), podatnicy, którzy zajmują się kupnem - sprzedażą samochodów, w przypadku zakupu samochodu osobowego, mogą odliczyć podatek VAT w całej kwocie. Dzieje się tak ze względu na fakt, iż dla podatników tych samochody są w tym przypadku towarem handlowym. Należy pamiętać, iż o prowadzeniu działalności odsprzedaży samochodów nie decyduje sama deklaracja jej prowadzenia (np. w dokumentach rejestracyjnych), lecz jej faktyczne wykonywanie.