Możliwość nakładania na podatników kar porządkowych przez urząd skarbowy została uregulowana w Ordynacji podatkowej. Przepisy ustawy szczegółowo wskazują, kto i dlaczego może zostać w ten sposób ukarany. Dodatkowo w uregulowaniach znajdują się także maksymalne limity kar porządkowych.
Kary porządkowe - kto powinien się ich obawiać?
Jak wskazują przepisy Ordynacji podatkowej, ukaraniu karą porządkową może zostać poddana strona postępowania podatkowego, pełnomocnik strony, świadek albo biegły. Zdarzenie takie może mieć miejsce, jeśli któryś z wymienionych podmiotów został wezwany - w prawidłowy sposób - do stawienia się przed organem podatkowym, ale:
- mimo że był zobowiązany, nie stawił się osobiście bez uzasadnionej przyczyny,
- odmówił bezzasadnie złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności,
- opuścił miejsce przeprowadzania czynności przed jej zakończeniem, mimo braku zezwolenia ze strony organu skarbowego.
Powyższe zasady zostały wymienione w ordynacji w art. 262 par. 1. Paragrafy 2 i 3 wskazują dodatkowo, że kary porządkowe mogą zostać nałożone także na:
- osoby, które zgodziły się na powołanie na biegłego,
- osoby trzecie, bezzasadnie odmawiające okazania przedmiotu oględzin,
- uczestników rozprawy, którzy niewłaściwym zachowaniem utrudniają jej przebieg.
Podatnik ukarany przez urząd skarbowy karą porządkową może zanegować jej zasadność i odwołać się od postanowienia. Warto jednak pamiętać, że organy skarbowe szczegółowo rozpatrują tego typu odwołania i uznają je jedynie wówczas, gdy okaże się, że podmiot podjął wszelkie wysiłki w celu zastosowania się do wymogów organu i zapobieżenia sytuacjom, wymienionym powyżej.
Ponadto, jak wskazano w par. 4, kary porządkowej nie można nałożyć na podatnika w sytuacji, gdy przesłuchanie jest prowadzone za zgodą strony - o czym mowa w art. 199 ustawy.
Stawka kary porządkowej
Przepisy Ordynacji podatkowej nie wskazują szczegółowo, ile powinna wynieść stawka nałożonej na podatnika kary porządkowej. Zasadniczo jednak nie może ona przekroczyć wartości 2800 zł (stan prawny na 2014 r.).
Skąd taka granica? Maksymalna wartość kary porządkowej została oparta na obwieszczeniu Ministra Finansów w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 262 par. 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, z dnia 23 sierpnia 2013 r. Jest ona uzależniona od tego, jakim wahaniom ulega wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszych dwóch kwartałach danego roku w stosunku do roku poprzedniego. Istotne jest, że przy wzroście wskaźnika wzrasta wartość maksymalnej kary porządkowej, natomiast przy jego zmniejszeniu pozostaje ona bez zmian.
Procedura nakładania i ustalania kary porządkowej została opisana w art. 262 ordynacji. Zgodnie z par. 5, musi zostać wydane postanowienie, natomiast - jak wskazuje par. 5a - uregulowania kary należy dokonać do 7 dni od dnia doręczenia tego postanowienia.
Odmowa przyjęcia kary porządkowej
Przepisy zostawiają pewną furtkę dla osób, które nie zgadzają się z zasadnością nałożenia na nich kary porządkowej. W takiej sytuacji można skorzystać z zażalenia albo wniosku o uchylenie postanowienia o karze.
Na złożenie wniosku o uchylenie ukarany ma 7 dni od dnia dostarczenia mu postanowienia. Wniosek może być w takiej sytuacji poparty uzasadnienie dokonanego czynu. Jeśli zostanie ono uznane za zasadne także przez organ skarbowy, podatnik może liczyć na zniesienie kary. Jeśli mimo wniosku kara porządkowa zostanie utrzymana, do dyspozycji ukaranego pozostaje jeszcze złożenie zażalenia.
