Umowa użyczenia - krótka charakterystyka

Ogólne regulacje w zakresie umów użyczenia zostały zawarte w Kodeksie cywilnym. Cechą charakterystyczną użyczenia jest jego nieodpłatny charakter, który wynika z art. 710 k.c. Co ważne, tego typu umowa może zostać zawarta na czas oznaczony lub nieznaczony.

Art. 710.

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Osoba biorąca w użyczenie jest zobligowana do pokrywania tzw. zwykłych kosztów, związanych z użytkowaniem rzeczy użyczonej. Co ważne, po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym. Warto podkreślić, że biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy, będące następstwem prawidłowego używania.

W sytuacji, gdy umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może używać ją w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania.

Przychód z tytułu użyczenia

Przed określeniem przychodu w pierwszej kolejności należy poznać jego ustawową definicję. Zgodnie z art. 14 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane.

Art. 14 ust. 1.

Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Ustawa wśród przychodów z działalności wymienia również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy). Przy czym zwolnieniu od podatku podlegają świadczenia otrzymane od osób kwalifikowanych do I i II grupy podatkowej.

Grupy podatkowe:

grupa I - małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie

grupa II - zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.

W pozostałych przypadkach przychód ten należy ustalić opierając się na art. 11 ust. 2-2b ustawy o PIT.

Przedmiot świadczenia

Sposób wyceny

świadczenia w naturze

określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania

usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia

według cen stosowanych wobec innych odbiorców

usługi zakupione

według cen zakupu

udostępnienie lokalu lub budynku

według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku

pozostałe przypadki

na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia

I tak, w przypadku gdy nieruchomość została użyczona przedsiębiorcy przez rodziców, dziadków, rodzeństwo lub inne osoby zaliczane do I bądź też II grupy podatkowej, wówczas przychód z nieodpłatnego użytkowania podlega zwolnieniu od podatku dochodowego. Podatnik nie ujmuje przychodu z tego tytułu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Z kolei gdy nieruchomość jest użyczana przez pozostałe osoby, wówczas przychód ustala się według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w przypadku zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku. Przychód ten przedsiębiorca jest zobligowany ująć w kolumnie 8 księgi - pozostałe przychody.

Koszty związane z użyczeniem

Osoba biorąca w użyczenie co do zasady może ująć w kosztach podatkowych wydatki związane z użytkowaniem użyczonej nieruchomości. Przy czym wydatki te muszą być gospodarczo uzasadnione oraz spełniać wymogi art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, a więc zostać poniesione w celu:

  • osiągnięcia przychodów lub

  • zachowania przychodu albo

  • zabezpieczenia źródła przychodów.

Co ważne, wydatek ten nie może występować w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ustawy o PIT.

W związku z powyższym, jeżeli z umowy użyczenia nieruchomości jasno wynika, że biorący w użyczenie będzie zobligowany do pokrywania określonych wydatków związanych z jego eksploatacją oraz remontem, wówczas będzie mógł je rozliczyć w kosztach firmowych. W tym przypadku wydatek należałoby ująć w kolumnie 13 KPiR - pozostałe wydatki.

Polecamy