Wraz z początkiem stycznia wejdzie w życie nowelizacja ustawy o VAT, która przyniesie spore zmiany - jedne z największych w ostatnich latach. Modyfikacje będą dotyczyć tak fundamentalnych kwestii, jak moment powstania obowiązku podatkowego, termin wystawiania faktur oraz podstawa opodatkowania. Przeanalizujmy po kolei najistotniejsze metamorfozy prawne, jakie czekają nas w nadchodzącym roku.
Moment powstania obowiązku podatkowego
Przepisy na jego temat mają znajdować się w nowo dodanym artykule 19a znowelizowanej ustawy o VAT. Obecne regulacje mówią, że obowiązek podatkowy (wg zasady ogólnej) powstaje w momencie wydania towaru bądź zrealizowania usługi. Jeśli działania te muszą być udokumentowane fakturą, obowiązek pojawia się w chwili jej wystawienia, najpóźniej 7 dni od daty wydania towaru bądź wykonania usługi. Z kolei nowe przepisy będą brzmieć inaczej - obowiązek podatkowy na gruncie podatku VAT pojawi się w momencie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Należy jeszcze dodać fakt, że w większości sytuacji nie wpłynie na niego data wystawienia faktury.
Ustępy 2-4 omawianego artykułu ustawy mają zawierać szczególne regulacje dotyczące usług ciągłych i wykonywanych częściowo. W przypadku tych pierwszych, przy których świadczeniu obowiązują następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń - będą one uważane za wykonane z upływem okresu, którego dotyczą te płatności albo rozliczenia, do dnia ustania ich świadczenia. Trzeba zaznaczyć, że jeśli usługi będą świadczone ciągle przez więcej niż rok i w danym roku nie mijają terminy płatności bądź rozliczeń, uzna się je za zrealizowane z upływem każdego roku podatkowego, do chwili końca ich świadczenia. Usługi częściowe będą regulowane zasadą ogólną - obowiązek podatkowy pojawi się w momencie jej wykonania, a konkretnie - tej części, za którą ustalono zapłatę.
W przypadku niektórych czynności obowiązek podatkowy (na gruncie VAT) będzie pojawiał się w momencie wystawienia faktury. Ustawodawca wyszczególnił je w artykule 19a ust. 5 pkt 3 i 4 omawianej ustawy:
| art. 19 a ust. 5. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą: (...) 3) wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust. 1, z tytułu:
4) wystawienia faktury z tytułu:
- z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług. |
Jeśli podatnik nie wystawi faktury lub zrobi to z opóźnieniem, obowiązek podatkowy zrodzi się z chwilą upływu terminu jej wystawienia, który jest określony w artykule 106i ust. 3 i 4 ustawy. Gdy taka data nie zostanie określona, bierze się pod uwagę termin płatności.
Jeżeli płatnik VAT dostanie przed dokonaniem dostawy lub zrealizowaniem usługi całość bądź część zapłaty (zaliczkę, przedpłatę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego/innego przeznaczenia), będziemy mieli do czynienia z kolejnym odstępstwem od reguły ogólnej. Artykuł 19a ust. 8 ustawy orzeka, że obowiązek podatkowy VAT w odniesieniu do danej kwoty pojawi się w momencie jej otrzymania.
Terminy wystawiania faktur
Zmiany nie ominą także terminów, w których podatnik będzie zobowiązany do wystawienia faktury. Wszystkie regulacje poruszające te kwestie będą przetransferowane do artykułów 106a-106q ustawy o VAT. Oznacza to, że ważność straci Rozporządzenie ministra finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.
Ogólna zasada zobowiąże podatnika do sporządzenia faktury najpóźniej do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi. Jeśli płatnik VAT otrzyma całość bądź część ustalonej zapłaty przed realizacją dostawy/usługi, będzie musiał wystawić fakturę zaliczkową nie później niż 15 dnia miesiąca, który następuje po miesiącu otrzymania całości lub części należności.
W 2014 roku faktury zaliczkowe będą mogły być wystawiane do 30 dni przed zainkasowaniem przedpłaty. To spora zmiana w stosunku do obecnych przepisów - wygasające rozporządzenie wskazuje bowiem, że podatnicy mogą je wystawiać do 7 dni od daty otrzymania zaliczki. Oznacza to, że przed jej zainkasowaniem nie ma prawa do wystawiania faktury zaliczkowej.
Ustawodawca w artykule 106i ust. 3 znowelizowanej ustawy wymienia kilka wyjątków przy terminach fakturowania, które pojawiają się w następujących obszarach:
- usługi budowlane i budowlano-montażowe - obowiązek fakturowania pojawia się nie później niż 30 dni od momentu zrealizowania usług,
- dostawa książek, gazet, czasopism i magazynów drukowanych - podatnik jest zobowiązany do wystawienia faktury nie później niż 60 dnia od dnia wydania/dostawy książek drukowanych (PKWiU ex 58.11.1), gazet, czasopism lub magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1). Uwaga! Nie dotyczy to dostawy map i ulotek. Jeżeli w umowie zostały zawarte zapisy dotyczące rozliczenia zwrotów wydawnictw, fakturę trzeba wystawić najpóźniej 120 dnia od daty rozpoczęcia wydawania towarów,
- drukowanie książek, gazet, czasopism i magazynów - fakturę należy wystawić najpóźniej 90 dnia od daty zrealizowania czynności. Uwaga! Nie dotyczy to: drukowania ulotek i map, a także importu usług (artykuł 28b).
W artykule 106i ust. 5 ustawy znajdziemy wyróżnione terminy fakturowania w przypadku nieoddanych przez kupującego opakowań. Są to albo 60 dzień od dnia wydania opakowania, albo 7 dzień od ustalonego dnia zwrotu, jeżeli data ta została zawarta w umowie. Artykuł 106b ust. 3 będzie z kolei normować kwestie faktur wystawianych na żądanie kupującego. Nowe regulacje mówią, że podatnik sporządza taki dokument w dwóch sytuacjach:
- dokumentowanie sprzedaży zwolnionej. Wyjątek: przypadek dostarczającego towary rolne rolnika ryczałtowego (w zakresie realizowanej działalności agrarnej),
- dokumentowanie czynności wymienionych w artykule 106b ust. 1 pkt 1, z wyłączeniem czynności opisanych w artykule 19a ust 5 pkt 4 (m.in. usługi mediowe), oraz zainkasowania części bądź całości należności przed zrealizowaniem tych czynności. Wyjątek: kiedy chodzi o zapłatę za wewnątrzwspólnotową dostawę dóbr, o ile obligacja fakturowania nie wynika z ust. 1.
Warunkiem jest wysunięcie żądania wystawienia takiej faktury w ciągu 3 miesięcy od zakończenia miesiąca dostawy towarów/realizacji usługi/zainkasowania całości albo części zapłaty.
Artykuł 106i ust. 6 pkt 1 będzie normował sytuację, w której takie żądanie zostało wyartykułowane w trakcie miesiąca dostawy towarów/realizacji usługi/otrzymania całości lub części należności. Wtedy podatnik ma być zobowiązany do sporządzenia faktury do 15 dnia kolejnego miesiąca. Jeśli nabywca zgłosi żądanie po miesiącu dostawy/realizacji/zainkasowania, fakturę będzie trzeba wystawić najpóźniej do 15 dnia od dnia, w którym żądanie zostało wyrażone.
Podstawa opodatkowania - nowa definicja
W ustawie o podatku od towarów i usług ustawodawca zmieni także definicję podstawy opodatkowania, zawartą w wykreślonym od 2014 roku artykule 29. Nowa definicja tego pojęcia pojawi się w artykule 29a ust 1 rzeczonego aktu prawnego. Oto ona:
| Art. 29a 1. Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2–5, art. 30a–30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługo-biorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. |
Zmiany w prawie do odliczenia podatku VAT
W 2013 roku zasada ogólna dotycząca prawa do odliczania VAT-u mówi, że podatnik może tego dokonać w okresie rozliczeniowym, w trakcie którego dostał fakturę, albo w jednym z dwóch następujących po nim. Istnieją oczywiście wyjątki - na przykład faktury za usługi mediowe. W tej sytuacji VAT podlega odliczeniu w terminie uiszczania należności (zawartym na fakturze) bądź w następnych dwóch okresach rozliczeniowych, które następują po tym terminie.
Od przyszłego roku będzie inaczej. Zasada ogólna wskaże, że prawo do odliczenia VAT-u ma mieć podatnik w rozliczeniu za okres, w którym pojawił się obowiązek podatkowy (odnoszący się do kupionych lub importowanych przez podatnika dóbr i usług) po stronie podmiotu realizującego czynność. To sprawia, że odbiorca faktury okaże się zobligowany do sprawdzenia, czy u sprzedającego wspomniany obowiązek się narodził. Przepisy na ten temat znajdziemy w artykule 86 ust. 10 ustawy o VAT. Na dodatek ustęp 10b omawianego artykułu będzie orzekał, że warunkiem nabycia prawa do odliczenia podatku stanie się otrzymanie faktury, która potwierdza nabycie towarów/usług bądź wpłacenie zaliczki.
Głębokie i liczne zmiany, które pojawią się w nadchodzącym roku, są efektem dostosowywania krajowego ustawodawstwa do unijnych przepisów. Każdy polski podatnik musi się dobrze przygotować pod względem merytorycznym przed ich wejściem w życie.
