Czym jest opłata od czystych nośników, jakiego zagadnienia dotyczy? W artykule odpowiadamy, kto taką opłatę ponosi i w jakiej sytuacji, a także na rzecz jakiej instytucji jest ona uiszczana. Przedstawimy również, jakich dokumentów żądają instytucje, które pobierają takie opłaty.

Czym jest opłata od czystych nośników?

Określenie „opłata od czystych nośników” zostało uregulowane w Ustawie z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Ważne!
Opłata od czystych nośników to swego rodzaju wynagrodzenie dla twórców dzieła. Nie ulega wątpliwości, że osoba, która nagrała piosenkę, posiada prawa autorskie do tego dzieła. W sytuacji, gdy utwór jest nagrywany na płytę DVD czy CD, producent lub importer takiego sprzętu odprowadza opłatę od czystych nośników.

Co istotne, nie jest to podatek od piractwa, jak zwykło się określać tę opłatę. Jest to swego rodzaju forma rekompensaty dla autorów za dalsze, nieodpłatne powielanie ich twórczości. Dotyczy wyłącznie legalnego korzystania z legalnie nabytych utworów.

Przykład 1.

Pani Maria na własny użytek, nie w celu czerpania korzyści majątkowych, nagrała na płytę CD piosenkę ulubionej wokalistki. Płytę nabyła w kiosku. Za tę płytę importer (sprzedawca) poniesie opłatę od czystych nośników.

Kto ponosi opłatę od czystych nośników?

Opłatę od czystych nośników uiszczają, zgodnie z art. 20 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

  • producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń;

  • producenci i importerzy czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych.

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w drodze rozporządzenia określa kategorie urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów.

W załączniku do tego rozporządzenia są szczegółowo określone typy urządzeń lub nośników oraz odpowiadająca im wysokość opłaty określona w formie procentowej. Podstawą do określenia opłaty przez płatnika jest cena sprzedaży urządzenia lub nośnika.

Opłatę tę ponoszą w szczególności producenci i importerzy płyt CD, DVD, Blue-Ray, magnetowidów, nagrywarek płyt CD, DVD, dysków twardych, telewizorów z magnetowidem, telewizorów z dyskiem twardym, telewizorów z nagrywarką, odtwarzaczy MP3, radia z magnetofonem, zestawów wieżowych.

Przykład 2.

Pan Paweł zajmuje się importem pendrive’ów. Zgodnie z załącznikiem wysokość opłaty w przypadku kart pamięci, do których zalicza się urządzenia pendrive, wynosi 0,47% od ceny sprzedaży urządzenia lub nośnika. Za pendrive’a o pojemności 32 GB trzeba zapłacić 30 zł. Opłata od czystych nośników, którą poniesie pan Paweł, to kwota 0,14 zł.

Z kolei gdyby zajmował się on także importem odtwarzaczy systemu DVD i VHS z funkcją nagrywania, opłata wynosi 2,23% ceny sprzedaży takiego urządzenia. Jeśli kosztowałoby ono 500 zł, w takiej sytuacji zobowiązany byłby on uiścić kwotę 11,15 zł opłaty od czystych nośników.

Ważne!
Istotne jest, że wskazana opłata nie może przekraczać 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników. Jej ustalenie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ma zatem swoje granice maksymalne, nie ma w tej kwestii zupełnej swobody.

Kto pobiera opłatę od czystych nośników?

Opłata od czystych nośników jest pobierana przez:

  • Stowarzyszenie Autorów ZAiKS – na rzecz twórców;

  • Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP – na rzecz artystów wykonawców;

  • Związek Producentów Audio Video ZPAV – na rzecz producentów fonogramów i wideogramów;

  • Stowarzyszenie Filmowców Polskich – na rzecz twórców,

  • ZASP – Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji – na rzecz artystów wykonawców;

  • Związek Producentów Audio Video ZPAV – na rzecz producentów wideogramów.

Warto wskazać, że zajmują się oni jedynie pobieraniem opłaty, którą następnie przekazują na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów, producentów wideogramów.

Dokumenty, których żądają instytucje pobierające opłatę

Płatnicy opłat, czyli producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów oraz innych urządzeń, są zobowiązani w terminie 14 dni po danym kwartale przekazać kwartalne deklaracje rozliczeniowe stanowiące informacje o podstawie określenia wysokości tej opłaty.

Przykład 3.

Pani Paulina jest importerem i sprzedawcą sprzętu elektronicznego. Po pierwszym kwartale 2020 roku, w terminie do 14 kwietnia 2020 roku, powinna przekazać kwartalną deklarację rozliczeniową, w której ujmie sprzedaż sprzętu w całym tym okresie. Na tej podstawie będzie naliczona opłata.

Ważne!
Opłata jest uiszczana po każdym kwartale, zatem płatnik nie ma obowiązku szacowania sprzętu, który sprzeda, a bazuje na rzeczywistych danych sprzedażowych w swoim przedsiębiorstwie.

Deklaracje rozliczeniowe powinny zawierać:

  • nazwę przedsiębiorstwa, dane adresowe, NIP, KRS;

  • datę sporządzenia;

  • określenie, którego kwartału dotyczy deklaracja;

  • liczbę sprzedanych egzemplarzy urządzeń i czystych nośników podlegających opłacie;

  • wartość sprzedaży brutto;

  • obliczoną opłatę za dany kwartał kalendarzowy;

  • podpis osoby wypełniającej deklarację.

Wypełnione i podpisane deklaracje rozliczeniowe (zgodnie z aktualnym KRS lub CEIDG) należy przesłać na adres:

Biuro ZAiKS, SAWP, ZPAV ds. czystych nośników

ul. Nalewki 8, 00-158 Warszawa

Jak uiścić opłatę?

Biuro ZAiKS, SAWP, ZPAV ds. czystych nośników po otrzymaniu deklaracji rozliczeniowej za dany kwartał wystawia płatnikowi opłat, czyli producentowi lub importerowi wskazanych w rozporządzeniu urządzeń, dokument potwierdzający wysokość zadeklarowanej opłaty. Poza tym przekazuje też płatnikowi numer rachunku bankowego organizacji ZAiKS, SAWP i ZPAV w danej sferze, na który należy uiścić opłatę.

Ważne!
Należy pamiętać, że numery rachunków są indywidualne dla płatników – nie ma uniwersalnego numeru rachunku, a każdy producent i importer dostaje własny. W ten sposób łatwiej jest kontrolować to, czy dany płatnik co kwartał rozlicza się z opłaty od czystych nośników.
Opłata od czystych nośników pobierana jest od producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów, innych podobnych urządzeń, a także czystych nośników, które służą do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych. Jest ona określona jako procent od sprzedaży urządzenia, a ustala ją Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w drodze rozporządzenia.

Nie stanowi podatku czy daniny publicznej, jest bowiem przekazywana twórcom, wykonawcom, producentom, stanowi rekompensatę za zwielokrotnianie ich utworów.

Opłatę uiszcza się po upływie każdego kwartału, sporządzając w tym celu specjalną deklarację, na której wskazuje się, jaka liczba określonego sprzętu została sprzedana w danym kwartale. Po otrzymaniu deklaracji ZAiKS, SAWP lub ZPAV zatwierdza deklarację oraz ustaloną opłatę, a także przesyła płatnikowi numer indywidualnego rachunku bankowego do wpłacenia opłaty.

Warto wskazać, że rozważane jest pobieranie takiej opłaty od sprzedaży telefonów komórkowych, które mają wbudowaną pamięć i pełnią, nierzadko, rolę pendrive’a, umożliwiają zwielokrotnianie na nich utworów, jednak na razie takie zmiany nie są wprowadzane.