Zatrudniasz pracowników na podstawie umowy o pracę i zastanawiasz się, jakie urlopy im przysługują? A może Twoja firma rozpoczyna współpracę na podstawie umów cywilnoprawnych albo z osobami samozatrudnionymi i zastanawiasz się, czy im także przysługują różnego rodzaju urlopy pracownicze? Ściąga, którą dla Ciebie przygotowaliśmy, rozwieje Twoje wątpliwości.
Urlopy pracownicze – dla kogo?
Jak sama nazwa wskazuje, urlopy pracownicze mogą wykorzystać wyłącznie osoby, które podlegają stosunkowi pracy, czyli współpracują na podstawie umowy o pracę. Kodeks pracy reguluje wymiar i charakter każdego z urlopów. Jeżeli mowa o umowach cywilnoprawnych (tzn. o umowie o dzieło i umowie zleceniu), to co do zasady wykonującemu nie przysługuje urlop, bo nie wynika on z zapisów Kodeksu cywilnego. Wykonujący i zlecający mogą jednak zapisać w umowie cywilnoprawnej wymiar urlopu, a nawet przysługujące za niego wynagrodzenie. Podobne praktyki stosuje się, kiedy wykonawcą jest osoba samozatrudniona (np. prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą).
Wypoczynkowe urlopy pracownicze – ściąga, jak wyliczyć ich wymiar
Długość urlopu wypoczynkowego, która w danym roku przysługuje pracownikowi, zależy od jego stażu pracy. Co ważne, długość stażu to nie tylko lata przepracowane w zawodzie, lecz także czas nauki. Musisz pamiętać, że pod uwagę bierze się najdłuższy okres nauki, zamiast sumować wszystkie etapy edukacji. Dla przykładu magister wchodzący na rynek pracy uzbiera 8 lat stażu pracy, a nie 12 lub 13, gdyby dodać jeszcze naukę w szkole średniej. Dlaczego? Staż zawodowy świeżo upieczonego absolwenta zasadniczej szkoły zawodowej wynosi 3 lata, średniej szkoły zawodowej – 5 lat, liceum – 4 lata, szkoły policealnej – 6 lat, a szkoły wyższej – 8 lat.
Jak mówi Kodeks pracy, w roku kalendarzowym osoba, która nie ma jeszcze 10 lat stażu pracy, może wypoczywać przez 20 dni. Pracownik z co najmniej 10-letnim stażem może iść na 26-dniowy urlop. Każdy dzień urlopu wypoczynkowego jest w 100% płatny.
Każdy pracownik powinien wiedzieć, że pracodawca nie musi zgodzić się na urlop pracownika w wybranym przez niego terminie, np. ze względu na wcześniej ustalony odpoczynek dużej części zespołu w tym samym czasie. Aby uzyskać pozwolenie na wzięcie urlopy, należy wypisać odpowiedni wniosek.
Urlopy pracownicze – ściąga z innych dni wolnych od wykonywania obowiązków zawodowych
- Urlop bezpłatny, z którego można odwołać pracownika najwcześniej po 3 miesiącach. Urlop wypoczynkowy jest proporcjonalnie zmniejszony o okres przebywania na bezpłatnym urlopie.
- Urlop na żądanie w wymiarze 4 dni w roku. Aby go uzyskać, pracownik nie musi wypełniać wniosku urlopowego, a pracodawca musi zgodzić się na urlop na żądanie.
- Urlop okolicznościowy, czyli 1 lub 2 dni na wyjątkowo radosne lub smutne okazje. 1 dzień przysługuje pracownikowi ze względu na ślub dziecka lub śmierć bliskich (rodzeństwa, teściów, dziadków). 2 dni urlopu obowiązują w przypadku ślubu pracownika, narodzin dziecka pracownika albo śmierci współmałżonka, rodziców lub dziecka pracownika.
- Opieka nad dzieckiem to 2 dni w ciągu roku, które można wykorzystywać godzinowo. Wymiar opieki jest stały – nie zależy od liczby pociech.
- Urlop macierzyński trwa 20 tygodni i rozpoczyna się w dniu porodu. Przez pierwsze 14 tygodni przysługuje tylko mamie. Kolejne 6 może wykorzystać ona albo tata dziecka, jednak wtedy mowa o 6-tygodniowym urlopie tacierzyńskim. Jeżeli urodziły się bliźnięta lub więcej dzieci, zamiast 6 przysługuje 8 tygodni.
- Urlop rodzicielski może wykorzystać jedno z rodziców w wymiarze 32 lub 34 tygodni (jednoczesne narodziny minimum 2 dzieci) bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub tacierzyńskim. Rodzicielski jest elastyczny – można go dzielić i łączyć z pracą, a wykorzystać maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko obchodzi 6. urodziny.
- Urlop wychowawczy przeznaczono dla pracownika zatrudnionego co najmniej przez pół roku. Jest bezpłatny, może trwać maksymalnie 3 lata i być dzielony na 5 części, ale można go wykorzystać najpóźniej do ukończenia 6 lat przez pociechę.
Na koniec musisz wiedzieć, że koszty tylko niektórych urlopów pokrywa ZUS – to macierzyński, tacierzyński, ojcowski i rodzicielski. Wypłata wynagrodzenia za pozostałe, poza bezpłatnym i bezpłatnym wychowawczym, leży po stronie pracodawcy.
